درمان بی اختیاری مدفوع (فوری و قطعی) با روشهای خانگی، گیاهی و قرص

بی اختیاری را می توان عدم توانایی کنترل تحریکات روده تعریف نمود که موجب می شود، مدفوع از راست روده و یا مقعد بدون اختیار خارج شود. این بیماری می تواند شدت و میزان های مختلفی داشته باشد و از دفع کمی مدفوع هنگام تخلیه باد شکم تا بی اختیاری کامل در دفع مدفوع متغیر باشد.

علل شایع بی اختیاری مدفوع شامل اسهال، یبوست و آسیب عضلانی یا عصبی است. این بیماری نسبتاً شایع است، و تقریباً ۱۸ میلیون نفر در آمریکا مبتلا به آن هستند. به علاوه این اختلال بین هر دو جنس گزارش شده است، اما میزان شیوع آن در بین زنان بیشتر از مردان است و این احتمالاً به سبب زایمان رخ میدهد.

روشهای مختلفی برای درمان بی اختیاری مدفوع وجود دارند که می‌توانند در بهبود کیفیت زندگی موثر باشند:

بی اختیاری مدفوع چیست؟

بی اختیاری روده یا بی اختیاری مدفوع، ناتوانی در کنترل حرکات روده است که منجر به دفع غیر ارادی مدفوع می شود. 

تجربه بی اختیاری روده می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد:

•  برخی از افراد احساس نیاز ناگهانی به توالت می کنند، اما نمی توانند به موقع به توالت برسند، که این مشکل به عنوان بی اختیاری روده فوری شناخته می شود.
•  سایر افراد قبل از بیرون زدن مدفوع هیچ احساسی را تجربه نمی کنند، که به عنوان بی اختیاری غیرفعال شناخته می شود، 
• برخی از افراد بی اختیاری را به صورت روزانه تجربه می کنند، در حالی که برای برخی دیگر فقط گاهی اوقات اتفاق می افتد.
• در برخی موارد مدفوع بعد از یک فعالیت بدنی شدید نشت می‌کند. 

تقریباً از هر ۱۰ نفر ۱ نفر در مقطعی از زندگی خود دچار این اختلال می‌شود. این مشکل می تواند افراد در هر سنی را مبتلا کند، اگرچه در افراد مسن شایع تر است. همچنین در زنان شایعتر از مردان است.

علائم بی اختیاری روده چیست؟

اولین علائم مشکل عدم کنترل روده ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• نشتی مدفوع، مخاط یا گاز.
• نیاز شدید یا فوری به اجابت مزاج.
• اسهال
• یبوست.
• رگه ها یا لکه های مدفوع روی لباس زیر .

علت بی اختیاری روده

از مهمترین علل بی اختیاری مدفوع می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• صدمه دیدن عصب : به علت آسیب دیدن عصبهای کنترل کننده دفع مدفوع ایجاد می شود. بیماری های مالتیپل اسکلروزیس(MS)، آلزایمر و دیابت دراز مدت می تواند باعث این آسیب شوند.
• زایمان
• ناتوانی فیزیکی : این وضعیت می تواند موجب دشواری فرد در رسیدن به دستشویی و یا در آوردن لباس های خود شود.
• هموروئید: هموروئید وریدهای متورم رکتوم هستند. این وریدهای متورم می توانند از بسته شدن کامل مقعد جلوگیری کنند و اجازه دهند مدفوع نشت کند.

مطالعه کنید : بواسیر چیست ؟

• یبوست : یبوست مزمن ممکن است باعث ایجاد توده خشک و سفت مدفوع در رکتوم شود و بیش از حد بزرگ شود که دفع نشود. این به عنوان نهفتگی مدفوع شناخته می شود. ماهیچه های راست روده و روده کشیده می شوند و در نهایت ضعیف می شوند. این به مدفوع آبکی از دورتر دستگاه گوارش اجازه می دهد تا در اطراف مدفوع نهفته حرکت کند و نشت کند. یبوست طولانی مدت همچنین ممکن است باعث آسیب عصبی شود که منجر به بی اختیاری مدفوع می شود.

مطالعه کنید : یبوست چیست ؟ راه های فوری درمان یبوست

• اسهال:  نگه داشتن مدفوع جامد در مقعد راحت تر از مدفوع شل است، بنابراین مدفوع شل ناشی از اسهال می تواند باعث بی اختیاری مدفوع یا تشدید آن شود.
• از دست دادن ظرفیت ذخیره سازی در رکتوم : معمولاً رکتوم برای جا دادن مدفوع کشیده می شود. اگر رکتوم زخم یا سفت باشد، نمی‌تواند به اندازه‌ای که لازم است، کشیده شود و مدفوع اضافی ممکن است به بیرون نشت کند. مواردی مانند جراحی، پرتودرمانی یا بیماری التهابی روده می توانند رکتوم را سفت و زخم کنند.
• افتادگی راست‌روده : در اثر این اختلال رکتوم به سمت مقعد دچار افتادگی می‌شود. کشش اسفنکتر رکتوم توسط پرولاپس به اعصابی که اسفنکتر رکتوم را کنترل می کنند، آسیب می رساند. هرچه این مدت طولانی تر باشد، احتمال بهبودی اعصاب و عضلات کمتر می شود.
• افتادگی راست‌روده
• رکتوسل : در این بیماری راست روده به درون واژن پیشروی می کند، و میتواند باعث بی اختیاری شود.
• سوء مصرف دراز مدت ملین ها
• عمل جراحی مقعد و آسیب به بافت های مقعد : جراحی های رکتوم و مقعد، مانند برداشتن هموروئید ، می تواند باعث آسیب عضلانی و عصبی شود، که منجر به بی اختیاری مدفوع می شود.
•  افزایش سن : افزایش سن باعث تضعیف عضلات می شوند. سایر ساختارهای مجاور در ناحیه لگن نیز با افزایش سن شل می شوند. این به ضعف عمومی مشاهده شده در آن ناحیه از بدن می افزاید و منجر به مشکلاتی در مدیریت مدفوع می شود.

عوارض

عوارض بی اختیاری مدفوع ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• پریشانی احساسی :  از دست دادن کنترل بر عملکردهای بدن می تواند منجر به احساس ناراحتی و استرس در حضور جمع شود. معمولاً افراد مبتلا به بی اختیاری مدفوع سعی می کنند مشکل را پنهان کنند یا از مشارکت اجتماعی اجتناب کنند.
• تحریک پوست : پوست اطراف مقعد ظریف و حساس است. تماس مکرر با مدفوع می تواند منجر به درد و خارش شود. همچنین ممکن است منجر به زخم شود.

درمان بی اختیاری مدفوع

درمان بی اختیاری روده یا دستگاه گوارش شامل کاهش شدت این بی اختیاری و به دست آوردن مجدد اختیار دفع می باشد. این اختلال بسته به علت ایجاد آن، توسط راهکار های درمان های بسیاری بهبود می یابد اما اگر همچنان این اختلال پا بر جا باشد نیاز به عمل جراحی خواهد بود. برخی از راهکار های درمان بی اختیاری دستگاه گوارش در دفع مدفوع به این شرح است:

قرص برای بی اختیاری مدفوع

داروها و قرص مورد استفاده برای درمان اختلال بی اختیاری مدفوع و دستگاه گوارش شامل موارد زیر است:

• داروهای ضد اسهال (مثل لوپرامید یا ایمودیوم)
• رفع مشکل یبوست مزمن ( توسط نرم کننده‎هایی مثل شیر منیزی برای کوتاه مدت)
• داروهای کاهش دهندۀ تحرک روده یا کاهش دهندۀ میزان آب موجود در مدفوع

تغییر رژیم غذایی

در برخی از موارد تغییر رژیم غذایی می تواند در درمان این اختلال روده موثر باشد. این تغییر شامل افزایش مصرف مواد غذایی حاوی فیبر و نوشیدن زیاد آب است که در صورت وجود یبوست آن را درمان نموده و در صورتی که دچار اسهال مزمن باشید با افزایش حجم مدفوع به درمان آن کمک می نماید.

• برخی غذاها می توانند باعث اسهال یا گاز شده و بی اختیاری مدفوع را بدتر کنند. غذاهای تند، غذاهای چرب و محصولات لبنی، نوشیدنی های حاوی کافئین و الکل می توانند مشکل را دوچندان کنند. از دیگر غذاهایی که خاصیت ملین دارند، آدامس های بدون قند و نوشابه های رژیمی هستند که حاوی شیرین کننده های مصنوعی هستند.
• دریافت فیبر کافی اگر یبوست باعث بی اختیاری مدفوع می شود، پزشک ممکن است خوردن غذاهای غنی از فیبر را توصیه کند. فیبر به نرم شدن مدفوع و کنترل آسان‌تر آن کمک می‌کند. اگر اسهال به این مشکل کمک می کند، غذاهای پر فیبر نیز می توانند حجم مدفوع را افزایش دهند.
• فیبر عمدتاً در میوه ها، سبزیجات و نان ها و غلات سبوس دار وجود دارد. هر فرد باید به طور متوسط ۲۵ گرم فیبر در روز مصرف کند. اما یکباره آن را به رژیم غذایی خود اضافه نکنید. فیبر زیاد به طور ناگهانی می تواند باعث نفخ و گاز شود.
• آب بیشتری بنوشید. برای نرمی و فرم نگه داشتن مدفوع، حداقل هشت لیوان مایعات، ترجیحا آب، در روز بنوشید.

حجم دهنده ها 

تزریق مواد حجیم غیر قابل جذب می تواند دیواره مقعد را ضخیم کرده و این به جلوگیری از نشت مدفوع کمک می کند.

تمرینات کگل

تمرینات کگل باعث تقویت عضلات کف لگن می شود. این ماهیچه ها از مثانه و روده و در زنان از رحم حمایت می کنند. تقویت این عضلات ممکن است به کاهش بی اختیاری کمک کند. برای انجام تمرینات کگل، ماهیچه هایی را که برای توقف جریان ادرار استفاده می‌کنید، منقبض کنید.

انقباض را برای سه ثانیه نگه دارید، سپس سه ثانیه استراحت کنید. این الگو را ۱۰ بار تکرار کنید. با تقویت عضلات، انقباض را طولانی تر نگه دارید. هر روز به تدریج تا سه ست ۱۰ تایی انقباضات را انجام دهید.

بیوفیدبک

بیوفیدبک فیزیوتراپیست های آموزش دیده تمرینات ساده ای را آموزش می دهند که می تواند قدرت عضلات مقعد را افزایش دهد. این تمرینات می تواند به تقویت احساس رها سازی مدفوع، انقباض عضلات کمک کند.گاهی اوقات تمرین با کمک مانومتری مقعدی و بالون رکتوم انجام می شود.

تحریک عصب ساکرال

 اعصاب خاجی که از نخاع به ماهیچه های لگن می روند. آنها احساس و قدرت عضلات اسفنکتر رکتوم و مقعد را تنظیم می کنند. کاشت دستگاهی که تکانه های الکتریکی کوچکی را به اعصاب می فرستد می تواند ماهیچه های روده را تقویت کند.

بالون واژینال 

 این یک دستگاه پمپی است که در واژن قرار می گیرد. بالون باد شده منجر به فشار بر ناحیه رکتوم می شود که منجر به کاهش تعداد دوره های بی اختیاری مدفوع می شود.

درمان با فرکانس رادیویی

 این شامل رساندن انرژی فرکانس رادیویی به دیواره کانال مقعد برای کمک به بهبود و تقویت عضلانی است. درمان با فرکانس رادیویی کم تهاجمی است و به طور کلی تحت بی حسی موضعی و آرامبخش انجام می شود.

جراحی

جراحی به طور معمول زمانی انجام می گیرد که دیگر روش ها پاسخگوی درمان بی اختیاری دستگاه گوارش نباشد. جراحی بسته به عامل ایجاد کننده این اختلال صورت می پذیرد.

• اسفنکتروپلاستی : نوعی جراحی است که برای ترمیم اسفنکتر صدمه دیده و یا ضعیف شده مورد استفاده قرار میگیرد.
• تحریک گراسی لوپلاستی : در این روش جراحی قسمتی از عضله کشاله ران بیمار برای ساخت اسفنکتر مصنوعی مورد استفاده قرار می گیرد.
• استفاده از کاف قابل باد شدن : در این روش از یک کاف قابل باد شدن برای جایگزینی با اسفنکتر مقعدی استفاده می شود.
• جراحی راست روده دچار پرولاپس
• هموروئیدکتومی : روش جراحی جهت درمان هموروئید
• درمان کولوستومی : طی این روش مدفوع از طریق ایجاد یک سوراخ در روده بزرگ و از طریق دیواره شکم تغییر مسیر داده و از یک کیسۀ مخصوص ( که در ورودی لولۀ مزبور قرار می‎گیرد) برای جمع کردن مدفوع استفاده می‎شود.

عوامل خطر

عوامل زیر ممکن است خطر ابتلا به بی اختیاری مدفوع را افزایش دهند، از جمله:

• سن : اگرچه بی اختیاری مدفوع می تواند در هر سنی رخ دهد، اما در بزرگسالان بالای ۶۵ سال شایع تر است.
• زن بودن : بی اختیاری مدفوع می تواند از عوارض زایمان باشد. تحقیقات اخیر همچنین نشان داده است که زنانی که از درمان جایگزینی هورمونی یائسگی استفاده می کنند، خطر بی اختیاری مدفوع را افزایش می دهند.
• آسیب عصبی: افرادی که دیابت طولانی مدت، مولتیپل اسکلروزیس یا ضربه به کمر در اثر جراحت یا جراحی دارند ممکن است در معرض خطر بی اختیاری مدفوع باشند. این شرایط می تواند به اعصابی که به کنترل مدفوع کمک می کند آسیب برساند.
• زوال عقل : بی اختیاری مدفوع اغلب در مرحله آخر بیماری آلزایمر و زوال عقل وجود دارد.
• ناتوانی جسمی : ناتوانی جسمی ممکن است دسترسی به موقع به توالت را دشوار کند. آسیبی که باعث ناتوانی جسمی شود، نیز ممکن است باعث آسیب عصب رکتوم شود که منجر به بی اختیاری مدفوع  خواهد شد.

تشخیص

پزشک ممکن است سوالاتی در مورد وضعیت شما بپرسد و یک معاینه فیزیکی انجام دهد. ممکن است از یک پروب برای بررسی مقعد از نظر آسیب عصبی استفاده شود.  آزمایشاتی که به تشخیص علت بی اختیاری مدفوع کمک می کنند، عبارتند از :

• معاینه رکتال : پزشک یک انگشت را وارد راست روده می کند تا قدرت عضلات اسفنکتر را ارزیابی کند و هرگونه بی اختلال در ناحیه رکتوم را بررسی کند.  
• مانومتری مقعدی : یک لوله باریک و انعطاف پذیر به مقعد و رکتوم وارد می شود. یک بالون کوچک در نوک لوله ممکن است منبسط شود. این آزمایش به اندازه گیری سفتی اسفنکتر مقعد و حساسیت و عملکرد راست روده کمک می کند.
• سونوگرافی آنورکتال : یک ابزار باریک در مقعد و رکتوم وارد می شود. این ابزار تصاویر ویدئویی تولید می کند که به پزشک اجازه می دهد تا ساختار اسفنکتر را بررسی کند.
• کولونوسکوپی : یک لوله انعطاف پذیر به راست روده وارد می شود تا کل روده بزرگ را بررسی کند.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی : این آزمایش می تواند تصاویر واضحی از اسفنکتر ارائه دهد تا مشخص شود که آیا ماهیچه ها دست نخورده هستند یا خیر. همچنین می تواند تصاویری را در حین اجابت مزاج ارائه دهد. به این عمل دفکوگرافی می گویند.

زندگی با بی اختیاری

 رعایت نکات زیر می تواند در بهبودی و کاهش عوارض این مشکل موثر باشد:

•  برای شستن مقعد از آب استفاده کنید، صابون می تواند پوست را خشک و تحریک کند. همچنین سعی کنید از دستمال مرطوب بدون الکل و بدون عطر استفاده کنید.
• مقعد را کاملا خشک کنید. مقعد را با دستمال نرم به آرامی خشک کنید.
• یک کرم یا پودر بزنید. کرم های محافظ رطوبت به جلوگیری از تماس مستقیم پوست تحریک شده با مدفوع کمک می کنند. قبل از استفاده از هر کرمی مطمئن شوید که ناحیه تمیز و خشک است. پودر تالک غیر دارویی یا نشاسته ذرت نیز ممکن است به تسکین ناراحتی مقعدی کمک کند.
• لباس زیر نخی و لباس های گشاد بپوشید. لباس های تنگ می توانند جریان هوا را محدود کرده و مشکلات پوستی را بدتر کنند. لباس زیر کثیف را سریع عوض کنید.

هنگامی که درمان های پزشکی نمی توانند بی اختیاری را به طور کامل از بین ببرند، محصولاتی مانند پدهای جاذب و لباس های زیر یکبار مصرف می توانند به شما در مدیریت مشکل کمک کنند. اگر از پد یا پوشک بزرگسال استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که یک لایه فتیله‌ای جاذب در بالای آن وجود دارد. این به دور نگه داشتن رطوبت از پوست شما کمک می کند.

ممکن است احساس کنید تمایلی به ترک خانه خود ندارید زیرا نگران این هستید که به موقع به توالت بروید. برای غلبه بر این فکر، این نکات کاربردی را امتحان کنید:

• درست قبل از بیرون رفتن از توالت استفاده کنید.
• اگر نگران این مشکل هستید، یک پد یا لباس زیر یکبار مصرف بپوشید.
• لوازم نظافت و تعویض لباس را با خود حمل کنید.
• قبل از اینکه به توالت ها نیاز داشته باشید، بدانید کجا قرار دارد. این می تواند به شما کمک کند تا به سرعت به آنها دسترسی پیدا کنید.

از آنجایی که بی اختیاری مدفوع می تواند ناراحت کننده باشد، مهم است که برای مقابله با آن اقداماتی انجام دهید. درمان می تواند به بهبود کیفیت زندگی و افزایش عزت نفس کمک کند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

بیماری بی اختیاری مانند هر بیماری دیگر مثل آسم یا دیابت یک مشکل پزشکی است و فرد بیمار نباید از مطرح کردن آن ترس یا خجالت داشته باشد. از طرفی این اختلال در هر سطحی که باشد؛ خود به خود درمان نشده، و نیاز به مداخله پزشکی دارد. بنابراین فرد بیمار می بایست به محض شروع اولین علائم جهت تشخیص و درمان با پزشک مربوطه مشورت نماید. هرچقدر این مشکل زودتر تشخیص داده شده و درمان شود، احتمال بهبودی افزایش می یابد.

جلوگیری

بسته به علت به وجود آورنده، بهبود یا پیشگیری از بی اختیاری مدفوع ممکن است، با این اقدامات کمک کننده باشد:

• کاهش یبوست : ورزش خود را افزایش دهید، غذاهای پر فیبر بیشتری بخورید و مایعات فراوان بنوشید.
• کنترل اسهال : درمان یا از بین بردن علت اسهال، مانند عفونت روده، ممکن است به شما در جلوگیری از بی اختیاری مدفوع کمک کند.
• زور نزنید. زور زدن در حین دفع می تواند عضلات اسفنکتر مقعد را ضعیف کند یا به اعصاب آسیب برساند.

منابع :

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/fecal-incontinence/symptoms-causes/syc-20351397

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/14574-fecal-bowel-incontinenc

سوالات متداول بی اختیاری مدفوع