درمان اسهال آبکی ( خانگی، فوری)، انواع و علتها

اسهال نوعی بیماری عفونی و بسیار شایع است که در اثر آن وضعیت مدفوع شل و آبکی می شود به طوری که به صورت کاملا روان از بدن خارج می گردد و شما به دفعات به دستشویی نیاز دارید. این شرایط می تواند ۲ الی ۳ روز طول بکشد.

از آنجایی که این بیماری باعث می شود آب زیادی از بدن خارج شود می تواند بخش های مهمی از بدن را دچار کم آبی شدید کند و تهدید مهمی برای سلامتی می باشد. از این رو به درمان و رسیدگی نیاز دارد، در غیر این صورت می تواند عوارض گوناگونی در بدن فرد ایجاد کند و در مواقع شدید حتی می تواند منجر به مرگ شود. در ادامه این بحث قصد داریم، شما را با درمان های خانگی اسهال آبکی در بزرگسالان آشنا کنیم:

اسهال چیست؟

اسهال مثل یبوست اختلال گوارشی شایعی است که به دفع مدفوع شل و آبکی اطلاق می‌شود. زمانی می‌توان از اصطلاح اسهال استفاده کرد، که فرد هر ۳ شرط زیر را داشته باشد :

• حجم مدفوع زیاد باشد.
• مدفوع نرم و آبکی باشد.
• تعداد دفعات دفع مدفوع در روز بیش از ۳ بار باشد.

این وضعیت می‌تواند عامل ویروسی و میکروبی داشته باشد. ولی در اکثر مواقع با داروهای خانگی در طی ۲ الی ۳ روز مدیریت می‌شود، در صورت تکرار مداوم این وضعیت برای چند روز یا چند هفته لازم است با پزشک مشورت کنید. زیرا ممکن است این وضعیت در نتیجه ی یک مشکل گوارشی جدی تر مثل بیماری سلیاک یا سندروم روده تحریک پذیر روی داده باشد.

علت اسهال

اصلی ترین عامل ایجاد این بیماری عفونت است. عفونت ها می‌توانند به شکل انگل، ویروس و باکتری  از طریق راه های مختلفی به بدن وارد شوند و در سیستم گوارش و روده‌ها اختلال ایجاد نمایند. یکی از مهم‌ترین راه‌های انتقال عفونت به بدن مصرف آب و غذای آلوده به خصوص در مواقع سفر است. در چنین شرایطی بدن مقابله ی خود را با این میهمانان ناخوانده آغاز می کند و در حقیقت، اسهال بخشی از واکنش طبیعی بدن در این مبارزه است.

اما علاوه بر عفونت، منشا آن می تواند به دلیل موارد زیر هم باشد:

• حساسیت به برخی مواد غذایی
• عوارض مصرف برخی داروها مثۀ آنتی بیوتیک ها
• ویروسها باکتریها و انگل ها
• عدم تحمل لاکتوز و مصرف لبنیات ها
• بیماری های روده مثل کرون
• پرتو درمانی
• پرکاری تیروئید
• سندروم روده ی تحریک پذیر IBS
• برخی از سرطان ها
• دیابت
• دویدن زیاد
• مصرف مشروبات الکلی
• مصرف بیش از اندازه ی ملین
• سوء جذب
• استرس

علائم اسهال

علائم اسهال را با توجه به شدت و پیشرفت نشانه های آن به دو دسته زیر تقسیم بندی می کنند:

اسهال بدون عارضه

اسهال بدون عارضه یا غیر جدی را همه ی ما در طول زندگی خود تجربه کرده ایم. دوره ی این نوع اسهال در حدود ۲ الی ۳ روز است و به راحتی هم درمان می گردد. از مهم ترین علائم اسهال بدون عارضه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مدفوع شل و آبکی
• نفخ و دل پیچه
• احساس فوریت برای دفع مدفوع (به طوری که نگه داشتن آن فوق العاده دشوار است.)
• تهوع و استفراغ
• گرفتگی عضلات شکمی
• ضعف

اسهال بغرنج

علائم و نشانه های اسهال بغرنج مانند اسهال بدون عارضه است، ولی بسیار شدید تر که با علائم دیگری هم همراه است و می تواند سلامتی فرد را به خطر بیندازد. این نوع اسهال نیاز به فوریت های اورژانسی دارد. از علائم اسهال بغرنج می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مشاهده ی خون در مدفوع، مخاط یا مواد غذایی هضم نشده در مدفوع
• از دست دادن وزن (بی دلیل)
• تب

عوارض

اسهال می تواند باعث کم آبی بدن شود که در صورت عدم درمان می تواند تهدید کننده زندگی باشد. کم آبی بدن به ویژه در کودکان، افراد مسن و کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، خطرناک است. نشانه های کم آبی در بزرگسالان :

• تشنگی بیش از حد
• خشکی دهان یا پوست
• ادرار کم یا بدون ادرار
• ضعف، سرگیجه یا سبکی سر
• خستگی
• ادرار تیره رنگ

نشانه های کم آبی در نوزادان و کودکان خردسال : 

• نداشتن پوشک خیس در سه ساعت یا بیشتر
• خشکی دهان و زبان
• تب بالاتر از ۱۰۲ فارنهایت (۳۹ درجه سانتیگراد)
• گریه بدون اشک
• خواب آلودگی، عدم پاسخگویی یا تحریک پذیری
• ظاهر فرورفته به شکم، چشم ها یا گونه ها

در صورت ادامه یافتن اسهال ممکن است، عوارض زیر را نیز برای بیمار به دنبال داشته باشد :

• بواسیر (هموروئید)
• شقاق (فیشر)

انواع اسهال

پزشکان و متخصصان انواع این بیماری را به سه دسته‌ی زیر تقسیم بندی می‌کنند:

• اسهال اسمزی: در مواردی به وجود می آید که وجود ماده ای درون روده ها باعث کشیده شدن آب بدن به طرف آن می‌شود. مثل مصرف آدامس‌ها و آبنبات‌های رژیمی.
• اسهال اگزوداتیو :در شرایطی به وجود می آید که به دلیل وجود بیماری‌های زمینه ای مانند کرون روده یا کولیت اولسراتیو، اسهال آغشته به خون و چرک می‌باشد.
• اسهال ترشحی: تحت شرایطی به وجود می آید که بدن آب را به صورت پیش بینی نشده و غیرطبیعی به روده ها وارد می کند. عفونت ها، مصرف برخی داروها و بسیاری موارد دیگر می تواند زمینه ی آن را ایجاد نماید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:

• اسهال بیش از دو روز ادامه داشته و بدون هیچ بهبودی ادامه دارد.
• کم آبی بدن
• درد شدید شکم یا مقعدی  
• مدفوع خونی یا سیاه 
• تب بالای ۱۰۲ فارنهایت (۳۹ درجه سانتیگراد)

درمان اسهال

از آنجایی که بیشترین موارد اسهال مربوط به عفونت های ساده است و معمولا در مسافرت یا  فصل تابستان رخ می دهد، به سادگی قابل درمان هستند و عوارض خاصی هم به دنبال ندارند. روش های مختلفی برای درمان این بیماری وجود دارد. بیشتر افراد در چنین مواقعی به دنبال درمان های خانگی متداول می روند، البته روش های درمان دارویی هم وجود دارد که در مدت زمانی بسیار سریع تر می تواند علائم این بیماری را از بین ببرد.

درمان خانگی و فوری اسهال

برای درمان این بیماری روش های درمان خانگی زیادی وجود دارد که در کتب طب سنتی به تفصیل راجع به آنها نوشته شده است. برخی از این روش ها به اندازه ی درمان های دارویی و پزشکی تاثیر گذارند و می توانند برای درمان این بیماری بسیار موثر باشند.

• نوشیدن آب و مایعات : مهم ترین اصل در درمان این بیماری توجه به میزان آب بدن است. شما باید روزانه در حدود ۱۰ لیوان آب و مایعات بنوشید تا بدن شما در مواقع مبتلا شدن به بیماری با بحران کم آبی مواجه نشود.
• سرکه سیب : یکی از موثرترین درمان های خانگی، مصرف سرکه ی سیب است. برای درمان، ۱ قاشق غذاخوری سرکه ی سیب را با ۱ لیوان آب ترکیب کرده و میل کنید. سرکه ی سیب می‌‍تواند بسیاری از عفونت های روده ی شما را از بین ببرد و به درمان این بیماری کمک کند.
• مصرف پروبیوتیک ها : مصرف پروبیوتیک هایی مثل ماست از موثرترین درمان های خانگی شناخته شده برای اسهال است. خوردن ۲ کاسه ماست در شرایطی که به این بیماری مبتلا شده اید، می تواند برای درمان سریع آن بسیار موثر باشد. برای تاثیر بیشتر می توانید موز و یا کته را به ماست اضافه کنید.
• موز : موز حاوی مقادیر فراوانی پکتین است. پکتین نوعی فیبر محلول در آب است که می تواند برای درمان بسیار مفید باشد. همچنین موز دارای مقادیر فراوانی پتاسیم است که می تواند شرایط الکترولیتی بدن شما را در مواقع ابتلا به این بیماری تنظیم کند. در زمانی که به اسهال مبتلا هستید، روزانه چند عدد موز رسیده میل کنید تا بیماری شما کاهش یابد.
• شیرسویا : از آنجایی مصرف محصولات لبنی مثل شیر میتواند به شدیدتر شدن آن کمک کند و هضم آن به شدت دشوار می گردد. بهترین جایگزین ممکن در چنین شرایطی شیر سویا می باشد که هم هضم آن به مراتب آسان تر است و هم میتواند به جبران کم آبی بدن شما کمک کند.
• آلوئه ورا : آلوئه ورا می تواند سیستم ایمنی بدن شما را افزایش دهد و در مواقعی که به اسهال مبتلا شده اید دستگاه گوارش شما را تقویت نماید. برای درمان می توانید روزانه ۳ فنجان آب طبیعی آلوئه ورا بنوشید.
• چای بابونه : گیاه بابونه به علت خواص ضد اسپاسم یکی از بهترین روش های درمان خانگی است. نوشیدن دمنوش بابونه می تواند به کاهش التهابات روده کمک کند و برای درمان این بیماری یکی از موثرترین روش هاست. ۱ قاشق چایخوری برگ بابونه را با ۱ قاشق چایخوری برگ نعناع خشک در ۱ فنجان آب جوش به مدت ۱۰ دقیقه قرار دهید و سپس میل کنید. برای درمان می توانید چند فنجان از این دمنوش گیاهی را در طول روز میل نمایید.
• کره ی بادام زمینی : اگر به کره ی بادام زمینی حساسیت ندارید مصرف آن همراه با کمی نان تست می تواند برای درمان بسیار موثر باشد. شما می توانید در مواقعی که به این بیماری مبتلا هستید، از این روش به عنوان صبحانه یا میان وعده استفاده کنید.
• استراحت کافی داشته باشید.

قرص اسهال

داروهایی وجود دارد که می تواند به تسریع روند این بیماری کمک کند و برای شرایط اضطراری و یا در زمانی که در سفر هستید از بهترین روش ها برای درمان این بیماری می باشند. این داروها می توانند علائم و نشانه های اسهال  را در مدت زمان کوتاهی کاهش دهند و از بین ببرند. از جمله موثرترین داروها برای درمان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قرص لوپرامید
• قرص دیفنوکسیلات
• قرص بیسموت ساب سیترات
• قرص دی سیکلومین
• قرص هیوسین
• قرص بلادونا پی بی

برای درمان اسهال چی بخوریم ؟

با خوردن خوراکی های زیر در طی ۲ الی ۳ روز اسهال را درمان کنید :

• ماست کم پرب حاوی پروبیوتیک
• مایعات شفاف، مثل آب، آب گوشت و آب میوه ها
• غذاهای نیمه جامد و کم فیبر، سیب زمینی، برنج، نان تست ، تخم مرغ و موز رسیده
• چای سیاه
• دم کرده ریحان و یونجه
• آب سیب
• سوپ هویج

برای درمان اسهال چی نخوریم ؟

با خودداری از مصرف خوراکی های زیر در طی ۲ الی ۳ روز اسهال را درمان کنید :

• لبنیات چرب
• غذا های فرآوری شده و چرب
• غذاهای ادویه دار
• مرکبات
• قهوه، نوشابه و سایر نوشیدنی های کافئین دار یا گازدار
• سبزیجات خام
• حبوبات و آجیل

تشخیص

پزشک در مورد سابقه پزشکی شما می پرسد، داروهای مصرفی شما را بررسی می کند، یک معاینه فیزیکی انجام می دهد و ممکن است آزمایشاتی را برای تعیین علت اسهال شما تجویز کند. آزمایشات احتمالی عبارتند از:

• آزمایش خون : آزمایش شمارش کامل خون، اندازه گیری الکترولیت ها و آزمایش های عملکرد کلیه می تواند به نشان دادن شدت اسهال کمک کند.
• آزمایش مدفوع : پزشک ممکن است آزمایش مدفوع را برای بررسی اینکه آیا یک باکتری یا انگل باعث اسهال شده است توصیه کند.
• تست تنفس هیدروژن : این نوع آزمایش می تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد که آیا شما دچار عدم تحمل لاکتوز هستید یا خیر. پس از نوشیدن مایعی حاوی سطوح بالای لاکتوز، پزشک مقدار هیدروژن موجود در تنفس را در فواصل زمانی منظم اندازه گیری می کند. تنفس بیش از حد هیدروژن نشان می دهد که شما به طور کامل لاکتوز را هضم و جذب نمی کنید.
• سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر یا کولونوسکوپی : با استفاده از یک لوله نازک که در رکتوم قرار می گیرد، پزشک می تواند داخل روده بزرگ را ببیند. این دستگاه همچنین مجهز به ابزاری است که به پزشک اجازه می‌دهد نمونه کوچکی از بافت (بیوپسی) را از روده بزرگ بگیرد. سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر نمایی از کولون تحتانی را فراهم می کند، در حالی که کولونوسکوپی به پزشک اجازه می دهد کل کولون را ببیند.
• آندوسکوپی فوقانی : پزشکان از یک لوله بلند و نازک با یک دوربین در انتهای آن برای معاینه معده و قسمت فوقانی روده کوچک استفاده می کنند. آنها ممکن است یک نمونه بافت (بیوپسی) را برای تجزیه و تحلیل در آزمایشگاه بردارند.

پیشگیری

با رعایت نکات زیر می‌توانید احتمال ایجاد این بیماری را کاهش دهید:

• شستشوی مداوم دست ها با آب و صابون برای مدت ۲۰ ثانیه
• زمانی که امکان شستشو وجود ندارد، از ضد عفونی کننده دست استفاده کنید
• در مسافرت فقط از غذاهای گرم و تازه استفاده کنید.
• در مسافرت از آب لوله کشی و یخ های غیربهداشتی استفاده نکنید.
• کنترل مصرف غذاهای چرب و لبنیات
• خودداری از مصرف غذاهای غیربهداشتی

منابع :

https://www.mayoclinic.org/

https://www.webmd.com/

سوالات رایج درمان اسهال