سندروم دامپینگ چیست؟نشانه ها و علائم

سندروم دامپینگ یکی از شایع ترین عوارضی است که در بیشتر موارد به دنبال عمل جراحی معده خود را نشان می دهد. افرادی که تمام یا قسمتی از  معده ی آنها به دلایل مختلفی همچون ابتلا به سرطان معده یا برای لاغری ( بای پس معده ) طی عمل جراحی برداشته می شود، سندروم دامپینگ را به عنوان یک عارضه ی جانبی پس از عمل جراحی تجربه می کنند.

در حالت عادی معده غذا و مایعاتی که مصرف می کنیم را مدتی نگه می دارد و پس از اینکه با اسید معده ترکیب شد و تا حدودی ترکیبات آن تجزیه شد، محتویات معده وارد روده ی کوچک می شود تا ادامه ی عملیات هضم و جذب غذا صورت بگیرد. این یک روال طبیعی و عادی برای روند هضم غذا در دستگاه گوارش است اما در مبتلایان به سندروم دامپینگ این نظم طبیعی برای هضم غذا وجود ندارد و غذا در عرض مدت زمان کوتاهی از معده وارد روده ی کوچک می شود. به همین دلیل مشکلات گوارشی متعددی پس از غذا خوردن آغاز می گردد که با نام سندروم دامپینگ شناخته می شود.

نشانه ها و علائم ابتلا به سندروم دامپینگ

نشانه ها و علائم سندروم دامپینگ بلافاصله پس از خوردن غذا آغاز می شود. مصرف غذاها و خوراکی های غنی از کربوهیدرات و مواد قندی می توانند علائم و نشانه های شدیدتری به همراه داشته باشند.

علائم و نشانه های معمول در سندروم دامپینگ به شرح زیر است:

• حالت تهوع
• استفراغ
• تپش قلب
• سرگیجه
• گرفتگی شکمی و دل پیچه
• اسهال به خصوص اسهال چرب
• کاهش وزن
• سوء جذب
• کم خونی
• کمبود برخی ویتامین ها و مواد معدنی در بدن به خصوص آهن و کلسیم

علائم و نشانه های سندروم دامپینگ به صورت ناگهانی و در عرض مدت زمان ۱۵ دقیقه الی ۳ ساعت پس از صرف غذا به وجود می آیند و از آنجایی که بدن انسولین زیادتری را برای جذب قند بیشتری که پس از غذا خوردن وارد بدن شما می شود آزاد می کند، میزان قند خون به طور ناگهانی کاهش می یابد.

شدت علائم و نشانه ها به نوع غذای شما بستگی دارد و می تواند خفیف یا شدید باشند.

علت بروز سندروم دامپینگ

در رابطه با علت بروز سندروم دامپینگ باید گفت که دلیل اصلی بروز چنین مشکلی به جراحی های معده مربوط می شود. جراحی هایی که طی آن قسمت هایی از معده برداشته می شود یا اقدام به برداشتن کل معده می کنند. همچنین جراحی هایی که اقدام به برداشتن قسمتی از مری می کنند هم می تواند زمینه ساز ابتلا به سندروم دامپینگ باشد.

معده یکی از اصلی ترین قسمت های دستگاه گوارش شماست. در یک دستگاه گوارش سالم آب و غذا ابتدا وارد معده وارد می شود و پس از ترکیب شدن با اسید معده وارد روده ی کوچک می شوند. اما معده ی مبتلایان به سندروم دامپینگ چنین ظرفیتی را ندارد که غذا و آب را مدتی در خود نگه دارد و بلافاصله محتویات معده به روده ی کوچک تخلیه می شود و روده ی کوچک هم بلافاصله آن را دفع می کند. تمامی اینها باعث می شود علائم و نشانه های سندروم دامپینگ خود را نشان دهند.

عوامل خطر (عمل های جراحی معده)

عوامل خطری که شما را در معرض خطر ابتلا به سندروم دامپینگ قرار می دهد تمامی عمل های جراحی مربوط به معده است که باعث تغییر شکل معده  می گردد. هرگونه دستکاری در ابعاد و شکل معده می تواند زمینه ساز بروز چنین مشکلی شود.

جراحی بای پس معده که برای لاغری و زیبایی این روزها رواج زیادی پیدا کرده است یکی از اصلی ترین دلایل بروز سندروم دامپینگ است.

تشخیص سندروم

برای تشخیص سندروم دامپینگ پزشک قبل از هر چیزی تاریخچه ی پزشکی بیمار را از نظر انجام عمل جراحی معده بررسی می کند. در صورت انجام چنین عملی، علائم و نشانه های سندروم دامپینگ را مورد بررسی قرار می دهد و آزمایش هایی را برای رد سایر علل احتمالی بروز مشکلات گوارشی درخواست می کند.

دو فاز در بروز علائم و نشانه های سندروم دامپینگ وجود دارد که پزشک هردوی آنها را مورد بررسی قرار می دهد.

فاز اول که به آن فاز زودرس می گویند بین ۱۵ الی ۳۰ دقیقه پس از صرف غذا خود را نشان می دهد و شامل نشانه های زیر است:

• احساس نفخ و پری شکم
• احساس تهوع
• استفراغ
• درد
• اسهال
• سرگیجه

فاز دوم که فاز دیررس نام دارد ۱ الی ۳ ساعت پس از صرف غذا خود را نشان می دهد و علائم و نشانه های آن کمی شدید تر است:

• تعریق
• سرگیجه
• قند خون پایین
• گرگرفتگی
• تپش قلب شدید

تکرار بروز چنین علائمی پس از صرف غذا همراه با بررسی های آندوسکوپی برای رد سایر علل احتمالی ایجاد علائم، می تواند به قطعیت وجود سندروم دامپینگ را اثبات کند.

درمان سندروم دامپینگ

سندروم دامپینگ تا حد زیادی قابل درمان و کنترل است و روش های متعددی برای درمان آن وجود دارد. اما قبل از آغاز هر اقدامی باید سندروم دامپینگ توسط پزشک، تشخیص قطعی داده شود و دلیل اصلی بروز ناراحتی های گوارشی در شما سندروم دامپینگ شناخته شود. سپس با توجه به شدت و درجه ی علائم و نشانه ها و متناسب با شرایط جسمی و سنی بیمار یکی از روش هایی که در ادامه توضیح داده ایم برای درمان سندروم دامپینگ انتخاب می شود.

دارو

در صورتی که علائم و نشانه های سندروم دامپینگ شدید باشد و روده ی فرد مواد غذایی را سریعا از بدن تخلیه کند و اسهال های متناوب وجود داشته باشد، خطراتی مثل لاغری شدید و دهیدراته شدن بدن فرد را تهدید می کند. به همین دلیل پزشک برای چنین وضعیتی داروی( Octreotide ) ساندوستاتین را تجویز می نماید. البته این دارو فقط برای شرایط خاص و نادر است و برای هر فردی تجویز نمی شود. این دارو به شکل آمپول است و با تزریق زیر پوستی آن، محتویات داخل روده حرکات آرام تری خواهند داشت و در نتیجه اسهال ناشی از سندروم دامپینگ برطرف می شود.

عمل جراحی

عمل جراحی معمولا آخرین انتخاب پزشکان برای درمان سندروم دامپینگ است. این عمل برای شرایطی انتخاب می شود که وضعیت علائم و نشانه های این بیماری رو به وخامت رفته است و به هیچ گونه درمان دارویی علی رغم رعایت نکات غذایی، پاسخ مثبتی نمی دهد. روش های مختلفی برای جراحی سندروم دامپینگ وجود دارد که به بازسازی معده ی شما کمک زیادی می کند.

درمان خانگی

درمان خانگی سندروم دامپینگ یکی از بهترین روش های برای درمان این مشکل است و در بسیاری از بیماران هم نتایج مثبتی از خود نشان داده است. درمان خانگی شامل نکاتی ساده و مفید در رابطه با سبک زندگی و رژیم غذایی شماست و کمک می کند که با چنین مشکلی بهتر مقابله کنید و از بروز علائم و نشانه های آزار دهنده ی آن تا حد زیادی جلوگیری نمایید.

• وعده های غذایی خود را به ۵ الی ۶ وعده در طول روز برسانید و حجم هر وعده را کاهش دهید.
• مصرف لبنیات را تا آنجا که می توانید کاهش دهید و محدود کنید.
• همراه با غذاهای خود مایعات ننوشید . بهترین زمان برای نوشیدن مایعات ،۳۰ الی ۶۰ دقیقه پس از صرف غذا یا قبل از آن می باشد.
• کربوهیدرات های پیچیده مانند سبزیجات و نان گندم کامل را در برنامه ی خود قرار دهید و موادی که دارای کربوهیدرات های ساده هستند مانند شیرینی و بستنی را کمتر میل نمایید.
• هنگام صرف غذا اصلا عجله نکنید و غذای خود را به آهستگی میل کنید و کاملا بجوید.
• منابع غنی فیبر را بیشتر در برنامه ی غذایی خود قرار دهید.
• مصرف نوشیدنی های الکلی را کنار بگذارید.
• از آنجایی که بدن شما مدام در حال دفع غذاهاست پس باید مصرف ویتامین ها، کلسیم و آهن را افزایش دهید.
• آب فراوانی در طول روز بنوشید. ۸ الی ۱۰ لیوان آب برای سلامتی بدن شما در چنین شرایطی مورد نیاز است.
• قبل از اینکه سیر شوید بهتر است دست از غذا خوردن بکشید.
• غذاهای چرب و پروتئینی سنگین را بهتر است همراه با میوه ها و مواد نشاسته ای میل نمایید.
• از جانشین های شکر استفاده کنید.
• از مصرف نوشیدنی های گازدار پرهیز کنید.
• غذای خود را در حالت نشسته میل کنید.
• غذاها و نوشیدنی های شما باید دمای متعادلی داشته باشند. دماهای خیلی سرد و خیلی گرم می تواند به شدت علائم و نشانه های سندروم دامپینگ منجر شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

اگر هرگونه عمل جراحی معده انجام داده اید و پس از صرف هر وعده غذایی با علائم و نشانه های مربوط به سندروم دامپینگ روبرو می شوید باید برای بررسی و معاینات بیشتر به پزشک متخصص مراجعه کنید. در حالت کلی وجود چنین علائم و نشانه هایی حتی بدون انجام عمل جراحی نیازمند بررسی های پزشکی دقیقی است و باید علت بروز آن مشخص شود.

بهترین پزشک برای معاینه ی شما پزشک متخصص گوارش است که اطلاعات دقیق و جامع تری در رابطه با این موضوع دارد.

سوالات اساسی برای پرسیدن از پزشک

اگر علائم و نشانه های سندروم دامپینگ در شما وجود دارد و در معاینات اولیه، پزشک چنین موضوعی را به شما اعلام کرده است به احتمال زیاد سوالات زیادی در ذهن شما به وجود می آید:

• دلیل اصلی بروز علائم و نشانه ها در من چیست؟
• چه دلایلی به غیر از سندروم دامپینگ می تواند باعث بروز چنین علائمی شود؟
• آیا من باید تحت نظر متخصص تغذیه قرار بگیرم؟
• انجام کدام آزمایش ها برای من ضروری است؟
• من چه نکات و توصیه هایی را باید در طول زندگی روزانه ی خود رعایت کنم؟
• رژیم غذایی مناسب برای من چیست و چه محدودیت هایی خواهم داشت؟
• باید و نباید های رفتاری و تغذیه ای من چیست؟
• بهترین روش برای درمان مشکل من (سندروم دامپینگ)  چیست؟
• آیا من باید داروی خاصی را مصرف کنم؟
• در مصرف کدام داروها محدودیت هایی خواهم داشت؟
• چگونه علائم و نشانه های خود را مدیریت کنم؟