تنقیه یکی از مهمترین روشهای شست و شوی مقعد است. از آنجایی که مقعد یکی از حساسترین بخشهای بدن و نیز آلودهترین بخش بدن محسوب میشود، (زیرا مدفوع یا مواد زائد روده از طریق آن دفع میشود.) بنابراین حفظ بهداشت و شستشوی مقعد و یا تمیز کردن مقعد (تنقیه) به روش صحیح اهمیت بسیار ویژهای دارد. شست و شو و پاکسازی مقعد از ذرات مدفوع، قبل از رابطه مقعدی میتواند به افزایش کیفیت و حفظ سلامت طرفین رابطه کمک ویژهای کند. از طرفی در برخی موارد پاکسازی و شستشوی مقعد با عمل تنقیه(آنما) به جهت پاک کردن روده قبل از انجام آزمایشاتی مثل کولونوسکوپی انجام میشود. در ادامه بیشتر به بررسی تنقیه چیست؟ روشهای انجام آن در خانه و عوارض شستشوی مقعد میپردازیم.
تنقیه یا دوش مقعد چیست؟
تنقیه، دوش مقعد یا شستشوی مقعد (به انگلیسی anal hygiene یا anal cleansing) برای شستن و پاکسازی انتهای روده (راست روده) و یا مقعد کاربرد دارد. این عمل جهت پاکسازی انتهای روده از مدفوع و اغلب برای آماده سازی قبل از رابطه جنسی مقعدی(تمیز کردن مقعد برای سکس) انجام میشود. البته یکی دیگر از راهکارهای رفع یبوستخارج کردن مدفوع از مقعد به این طریق است، اما شست و شو یا دوش مقعد یبوست را درمان نمیکند. قبل از انجام برخی آزمایشات پزشکی نیز انجام تنقیه توصیه میشود.
به همین ترتیب به وسیلهای که با استفاده از آن مقعد شستشو داده میشود، اصطلاحا دوش مقعدی میگویند. استفاده از ابزار دوش مقعدی میتواند خطر آسیب به بافتهای مقعدی را افزایش دهد.
تنقیه که در لغت به معنی پاکیزه ساختن است، ممکن است توسط پزشک در مطب به صورت خانگی و یا با استفاده از دستگاه مخصوص انجام شود.
نوعی وسیله به نام دوش مقعدی مسافرتی نیز وجود دارد که شامل یک حباب پلاستیکی و یک شلنگ پلاستیکی کوتاه است. برای استفاده از این وسیله باید حباب پلاستیکی را از آب پر کرد و شلنگ آن را وارد مقعد کرد، با فشردن حباب پلاستیکی، آب وارد روده شده و پاکسازی انجام میشود.
به یاد داشته باشید که استفاده از دوش مقعد میتواند مقعد را پاکسازی کرده تا آلت شخص فاعل به مدفوع آغشته نشود، اما انجام این عمل و شستشوی مقعد از انتقال بیماریهای آمیزشی جلوگیری نخواهد کرد!
مراحل و آموزش تنقیه در منزل
تنقیه یا روش شستن مقعد و تمیز کردن آن کار بسیار ساده است، این روش با وارد کردن آب به درون روده یا انتهای مقعد و نیز خارج کردن آن انجام میشود. برای این منظور مراحل زیر را دنبال کنید :
- مکانی آرام بدون استرس و مناسب برای انجام این کار پیدا کنید، ترجیحاً حمام.
- حوله، تایمر و کیت تنقیه را آماده نمایید.
- کیسه، باکس یا محفظه مورد نظر را از آب ولرم پر کنید. سپس کیسه را با انتهای لوله نگه دارید و یک لحظه ورودی گیره را باز کنید تا حباب هوای آن خارج شود.
- لباسها را از تن خارج کنید ودستها را با آب و صابون بشویید.
- حوله تمیز را روی زمین پهن کنید و در صورتی که راست دست هستید، روی طرف چپ و در صورتی که چپ دست هستید، روی طرف راست دراز بکشید.
- زانوی پایی که بالا است را خم کنید و نوک نازل را به آرامی وارد مقعد کنید و از روان کننده یا وازلین میتوانید برای این کار استفاده کنید. نوک نازل را باید برای حداکثر ۱۰ سانتیمتر وارد رکتوم کنید.
- صبر کنید تا مایع کامل وارد روده شود و محفظه دستگاه خالی شود.
- ناظر را به آرامی از راست روده خارج کنید.
- ۱ تا ۲ دقیقه صبر کنید.
- آب کثیف را مشابه عمل مدفوع از مقعد خارج کنید، به این ترتیب انتهای روده پاک شده و مقعد برای انجام رابطه آماده میشود.
انواع دوش مقعدی
انواع روشهای دوش مقعدی به صورت کلی یکسان عمل میکنند، ولی در جزئیات با هم متفاوت هستند و شامل سه نوع زیر میشود.
- تنقیه پاکسازی؛ تنقیه پاکسازی با هدف آماده سازی و تمیز کردن مقعد برای سکس انجام میشود. با انجام این کار با استفاده از کاندوم امکان برقراری رابطه فراهم میشود. انجام این کار قبل از رابطه جنسی به کاهش بوی نامطبوع و پاکسازی مقعد از مدفوع کمک میکند. در این روش از آب ساده برای پاکسازی مقعد استفاده میشود.
- تنقیه پزشکی ؛دوش مقعدی ممکن است برای آماده سازی این ناحیه قبل از انجام آزمایشاتی مثل کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی انجام جراحیهای مقعد و یا غربالگری سرطان و یا تجویز برخی داروها همچنین رفع یبوست انجام شود. این مشکل یبوست را درمان نمیکند اما به رفع یبوست طولانی مدت و دفع مدفوع کمک میکند زیرا، یبوست طولانی میتواند باعث ایجاد بیماریهایی مثل هموروئید و شقاق شود.
- تنقیه احتباسی ؛ سومین نوع از تنقیه احتباسی است،که در شرایط خاصی انجام میشود. در این حالت رودهها تحریک میشوند، زیرا محلول باید به مدت ۱۵ دقیقه یا بیشتر در این ناحیه باقی بماند. این نوع تنقیه با استفاده از انواع روغنها، مثل روغن زیتون و توسط پزشک انجام میشود.
نکات احتیاطی برای پیشگیری از عوارض شستشوی مقعد
همانطور که اشاره کردیم، شستشوی مقعد یا تنقیه میتواند جنبه درمانی برای افرادی که به یبوست دچار هستند نیز داشته باشد. برای انجام این عمل نیاز است که فرد بتواند دستان خود را به پشت برساند، بنابراین اگر فردی در انجام حرکت ضعف دارد، بهتر است از یک بهیار یا پرستار برای انجام این کار کمک گرفته شود.
برای پیشگیری از عوارض احتمالی نکات زیر را مدنظر قرار دهید.
- برای شستشو حتماً از شلنگ نرم با سری مخصوص استفاده کنید و اطمینان حاصل کنید که سر شلنگ نرم باشد در غیر این صورت احتمال آسیب به بافت مقعد و یا خراش وجود دارد.
- بهتر است پیش از اقدام به شستشو یا دوش مقعد روده را تخلیه کنید.
- برای شست و شوی مقعد از آب با دمای ولرم استفاده کنید. استفاده از آب گرم باعث آسیب به دیوارههای داخلی مقعد شده و استفاده از آب سرد هم میتواند باعث جمع شدن عضلات شده و مانع تمیز شدن روده شود.
- مقعد را بیش از ظرفیت آن پر نکنید، زیرا ممکن است به دیوارههای مقعد آسیب وارد شود. به همین جهت بهتر است،آب را با فشار کم وارد روده کنید. وارد کردن آب اضافی به داخل روده ممکن است منجر به اتصال کولون یا راست روده شده و یا حتی باعث سوراخ شدن روده شود.
- بعد از شستشوی مقعد حداقل ۲۰ دقیقه صبر کنید تا عضلات مقعد به حالت نرمال برگردد، سپس برای انجام رابطه آماده شوید.
بهترین راه برای تمیز کردن مقعد
شست و شو و تمیز کردن صحیح مقعد بعد از دفع مدفوع اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا مقعد ناحیه بسیار حساسی است، عدم شستشوی صحیح ناحیه میتواند با ایجاد عوارض گوناگونی همراه شود. و حتی انواع بیماریهای مقعدی را در پی داشته باشد.
در بسیاری از فرهنگها بعد از دفع مدفوع ناحیه مقعد را با دستمال پاک میکنند، اما در فرهنگ ایرانی باب شده که مقعد به طور کامل به آب شستشو داده شده و سپس با دستمال خشک شود. رعایت نکات زیر برای شستشوی مقعد برای حفظ سلامت آن بسیار اهمیت دارد.
- برای شستشوی مقعد بهتر است، مقعد را از سمت جلو به عقب پاک کنید. زیرا مقعد مملو از باکتریها و میکروبهای مختلف است و اگر از سمت عقب به جلو شستشو داده شود، ممکن است باکتریهای مقعد به سمت واژن و آلت تناسلی راه پیدا کنند.
- برای شستشوی مقعد از آب ولرم استفاده کنید. استفاده از دستمال کاغذی به خصوص از نوع معطر و یا صابونها توصیه نمیشود، زیرا استفاده مرتب از این مواد میتواند باعث تحریک و التهاب این ناحیه شود.
- بهداشت مقعد را رعایت کنید، اما در شستشوی مقعد زیادهروی نکنید.
- بهتر است بعد از شستشوی مقعد ناحیه را با دستمال کاغذی نرم خشک کنید.
- توصیه میشود از لباس زیرهای جنس نخی استفاده کنید که امکان گردش هوا در این ناحیه وجود داشته باشد.
- در صورت تحریک، خارش یا التهاب در این ناحیه از مصرف خودسرانه پماد خودداری کنید و بهتر است از پمادهای مبتنی بر آب استفاده کنید.
- در انتها و بعد از شستشوی مقعد دستهای خود را با آب و صابون بشویید.
توجه داشته باشید که برای شستشوی مقعد فقط باید از آب ساده ولرم استفاده کرد، مصرف موادی مثل الکل، آب اکسیژنه، ید، روغن زیتون یا فندق جادوگر یا هر ماده دیگهای به هیچ وجه توصیه نمیشود. این مواد میتوانند باعث تحریک پوست داخل مقعد شده و عوارض مختلفی را در پی داشته باشد.
عوارض شست و شوی مقعد
زیادهروی در شستشوی مقعد یا همان دوش مقعد ممکن است عوارضی را در پی داشته باشد که از جمله آنها میتوانیم به این موارد اشاره کنیم؛
- استفاده از شلنگ هایی که سریع نرم ندارند ممکن است باعث خراش و زخم مقعد و شقاق شود.
- تکرار هر روزه شستشوی داخل مقعد میتواند تعادل باکتریهای مفید روده را بر هم زند.
- شستشوی مقعد باید با دقت انجام شود در غیر این صورت ممکن است موجب خونریزی گردد.
- شستشوی مقعد ممکن است به مخاط و پوشش داخل مقعد آسیب بزند.
حفظ سلامت و بهداشت مقعد
برای حفظ سلامت و بهداشت مقعد نکات زیر را رعایت کنید :
- انجام رابطه مقعدی توصیه نمیشود، بهتر است آن را به حداقل ممکن کاهش دهید. توصیه میشود صفحه عوارض رابطه مقعدی را مطالعه کنید.
- یکی از مهمترین اختلالات مقعد، یبوست است،که شایعترین بیماری مقعدی یعنی بواسیر را در پی دارد. با مصرف فیبر کافی و نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در طول روز میتواند یبوست جلوگیری کرد در ضمن انواع میوهها سبزیجات حاوی فیبر هستند برای آشنایی بیشتر با فیبر صفحه فیبر چیست را مطالعه کنید.
- بعد از شستشوی مقعد اجازه دهید تا پوست این ناحیه به طور کامل خشک شود تا باعث عفونت نگردد.
- بهتر است از لباس زیرهای نخی که امکان گردش هوا را فراهم میکنند، استفاده کنید.
- در صورتی که احساس التهاب درد و یا خارش در این ناحیه را دارید میتوانید یک لگن را از آب گرم پر کرده و برای ۲۰ دقیقه در هم بنشینید این کار به کاهش درد مقعد کمک میکند.
منبع : https://www.healthline.com/health/how-to-clean-inside-your-bum
سلام. عوارض شستشوی مقعدی می تونه باعث زخم مقعدی هم بشه؟ برای کسی که نمیتونه دفع انجام بده چه توصیه ای دارید؟
سلام. بله زیادهه روی در شستشوی مقعد می تواند موجب زخمی شدن آن یا شقاق شود. برای درمان یبوست باید با پزشک گوارش مشورت کنید. توصیه میکنم صفحه درمان یبوست را مطالعه کنید.