علت و درمان نفخ شکم + آیا هموروئید باعث نفخ می‌شود؟

نفخ مشکل شایعی است که بسیاری از افراد در برخی از مراحل زندگی خود دچار آن می شوند. نفخ شکم در اثر افزایش میزان گاز در روده ها ایجاد می‌‍شود، و اینکه چطور اتساع روده موجب نفخ می‌شود، هنوز به طور کامل مشخص نشده است. یکی از علل مهم این مشکل مصرف غذاهای بیش از اندازه چرب است که تخلیه روده را با تاخیر مواجه  کرده و موجب نفخ و صدای غرغر شکم می شود.

البته شدت این مشکل در افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر شدید تر است، زیرا که روده این افراد به شدت به نفخ و یا اتساع حساس بوده و حتی مقداری گاز طبیعی در روده نیز برای آنها مشکل ساز است. همچنین در این افراد حرکات دستگاه گوارش نظم نداشته و همین امر موجب می شود، محتویات گوارش به سمت پایین هدایت نشوند، در نتیجه مشکلات گوارشی این چنینی را بیشتر از دیگران تجربه  می کنند. در بیشتر موارد درمان نفخ شکم، تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی است. با مطالعه ادامه مطلب می توانید با علت نفخ و صدای شکم ، قرص و درمان این بیماری آشنا شوید همچنین به سوال ” ایا بواسیر باعث نفخ شکم میشود ؟” پاسخ داده ایم.

نفخ شکم چیست؟

نفخ، تجمع گاز در دستگاه گوارش است که می تواند منجر به ناراحتی شکمی شود. نفخ با باد کردن شکم و آروغ زدن همراه است. نفخ شکم نشانه ای سو هاضمه است.

اکثر مردم نفخ شکم را تجربه می کنند. نفخ بیش از حد می تواند باعث ناراحتی و درد شود. اغلب به دلیل خوردن غذاهای خاص رخ می دهد، اما می تواند نشانه یک بیماری جدی تر نیز باشد.

ایا بواسیر باعث نفخ شکم می‌شود؟

به نقل از https://healthmatch.io

هنگامی که رگ های خونی داخل و اطراف مقعد ملتهب و متورم می شوند، بافت های متورمی به نام ” بواسیر” ایجاد می شود. هموروئید ها در واقع بخش طبیعی فیزیولوژی بدن است. آنها به بستن مجرای مقعد کمک می کنند و تا ۲۰ درصد فشار استراحت مقعد را تشکیل می دهند. همچنین اعتقاد بر این است که آنها به نوعی بین مدفوع، مایع و گاز تفاوت قائل می شوند.

بواسیر می تواند احساس افزایش فشار در مقعد ایجاد کند. از آنجایی که هموروئید ملتهب اغلب فعالیت روده را تغییر می دهد، می تواند منجر به نفخ شکم و گاز شود. این امر به ویژه در مورد بواسیر داخلی که می تواند حرکات روده را به طور فیزیکی مسدود کند امکان پذیر است. همچنین می تواند باعث درد شود که دفع مدفوع و آزاد شدن گاز را دشوار می کند.

در حال حاضر، هیچ مدرکی مبنی بر اینکه خود هموروئید باعث ایجاد یا افزایش گاز می شود، وجود ندارد. اما هموروئید یا بواسیر باعث میشود فرد به طور طبیعی دفع را به تاخیر انداخته و با ایجاد یبوست باعث ایجاد نفخ شود. بنابراین  می تواند به طور غیرمستقیم باعث ایجاد گاز و پیچیده شدن نحوه انتشار آن، به خصوص با علائم دردناک هموروئید شود.

نشانه نفخ شکم

یکی از نشانه های این مشکل گوارشی، اتساع آن است. اتساع شکم به علت شل شدن عضلات شکمی و به طور طبیعی جهت تسکین ناراحتی فرد روی می دهد. البته راهکار از بین بردن اتساع شکم دراز کشیدن و منقبض نمودن عضلات شکمی است.

علت نفخ 

دو دلیل اصلی برای تجمع گاز در دستگاه گوارش وجود دارد: 

• اولاً، هنگامی که ما غذا می خوریم، می نوشیم یا بزاق را قورت می دهیم، مقدار کمی از هوا را نیز می بلعیم. این هوای بلعیده شده در روده  تجمع کرده و باعث نفخ می‌شود.
• ثانیاً، هنگامی که ما غذا را هضم می‌کنیم، باکتری‌ها گاز تولید می‌کنند که عمدتاً هیدروژن، متان و دی اکسید کربن است. هنگامی که غذا در سیستم گوارش تجزیه می‌شود، می‌تواند گوگرد نیز تولید کند که می‌تواند در هنگام دفع بو ایجاد کند.

با تجمع گاز، بدن ممکن است نیاز به دفع آن از طریق دهان، آروغ زدن، یا عبور باد از مجرای مقعد داشته باشد. نفخ شکم اغلب بدون اینکه فرد از آن آگاه باشد رخ می دهد. هر فرد به طور متوسط ۸-۱۴ بار در روز گاز را از طریق مقعد دفع می کند.

یکی از علل شایع این عارضه، مصرف غذاهای پر فیبراست، البته در برخی افراد، این غذاها، به علت جذب آب درون روده، موجب کاهش سرعت اتساع روده شده و از حرکات نامنظم روده که موجب نفخ شکم می‌شود، جلوگیری به عمل می‌آید.

 یکی دیگر از علل مهم، استرس و اضطراب است که با نامنظم شدن حرکات روده و نفخ در ارتباط است. البته در برخی موارد نفخ مداوم شکم از علائم بیماری های خاصی مانند کرون و حتی تومورهای روده بزرگ است و فرد همراه با آن علائم دیگری را نیز تجربه می کند، از همین جهت لازم است برای بررسی های بیشتر با پزشک مشورت نمایید.

غذا هایی که باعث نفخ می‌شوند :

برخی غذاها حاوی قندها، نشاسته و فیبر‌هایی هستند که بدن نمی‌تواند به طور کامل آنها را هضم کند. هنگامی که این مواد به روده بزرگ منتقل می‌شوند، باکتری‌ها شروع به تجزیه آنها می‌کنند و گاز ایجاد می‌کنند.

نمونه هایی از غذاهایی که می توانند نفخ را بدتر کنند، عبارتند از:

• سبزیجاتی مانند کلم، پیاز و کلم بروکسل
• غلات، مانند گندم یا جو
• حبوبات، از جمله لوبیا و عدس
• محصولات لبنی
• مخمر در محصولات پخته شده، مانند نان

در اینجا چند دلیل وجود دارد که چرا برخی از غذاها باعث ایجاد گاز بیشتر می شوند:

• کربوهیدرات های پیچیده : هضم کربوهیدرات های پیچیده موجود در لوبیا برای انسان دشوار است. هنگامی که کربوهیدرات های پیچیده به روده تحتانی می‌رسند، باکتری‌ها از آنها تغذیه کرده و گاز تولید می کنند.
• عدم تحمل لاکتوز : هنگامی که افراد از مواد غذایی حاوی لاکتوز مانند شیر استفاده می کنند،در افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز، این مقدار زیادی گاز تولید می کند.
• بیماری سلیاک : عدم تحمل پروتئین گلوتن به این معنی است که افراد مبتلا به بیماری سلیاک هنگام مصرف جو، گندم و چاودار دچار نفخ بیش از حد می شوند.
• شیرین کننده های مصنوعی : سوربیتول و مانیتول در آبنبات ها، آدامس ها و غذاهای شیرین بدون قند رایج هستند. برخی افراد با مصرف این مواد دچار اسهال، گاز یا هر دو می شوند.
• مکمل‌های فیبر : افزودن سریع این مکمل‌ها به رژیم غذایی می‌تواند باعث نفخ شکم شود، به خصوص اگر حاوی پسیلیوم باشد.
• نوشیدنی های گازدار : نوشیدنی های گازدار و آبجو ممکن است باعث تجمع گاز در روده شوند.

بیماری هایی که باعث نفخ می‌شوند :

برخی از بیماری هایی که می توانند باعث ایجاد یا بدتر شدن نفخ شوند.

• بیماری های زمینه ای: برخی از بیماری های مزمن می توانند باعث نفخ شکم شوند، به عنوان مثال، بیماری کرون، کولیت اولسراتیو یا دیورتیکولیت. برخی از انواع سرطان می توانند منجر به انسداد در روده شوند.
• مشکلات کیسه صفرا : سنگ کیسه صفرا و کوله سیستیت می تواند باعث ایجاد گاز اضافی شود.
• یبوست: مدفوع می تواند دفع گاز اضافی را دشوارتر کند و در نتیجه تجمع و ناراحتی بیشتری ایجاد کند.
• گاستروانتریت و سایر عفونت های روده: عفونت ویروسی، باکتریایی یا انگلی دستگاه گوارش یا مسمومیت غذایی می تواند باعث تجمع گاز شود. به عنوان مثال می توان به عفونت اشریشیا کلی (E. coli)، آمیبیازیس و ژیاردیازیس اشاره کرد.
• آنتی بیوتیک ها : اینها می توانند فلور طبیعی روده یا فلور باکتریایی روده را بر هم بزنند و منجر به نفخ شکم شوند.
• ملین ها: استفاده منظم و بیش از حد از ملین ها می تواند خطر ابتلا به نفخ را افزایش دهد.

علل دیگر عبارتند از بارداری، فتق، پانکراتیت، بیماری هیرشپرونگ، سندرم پیش از قاعدگی، اندومتریوز و غیره. اگر علائم مسمومیت یا انسداد وجود داشته باشد، یا اگر خون در مدفوع وجود داشته باشد، نیاز به مراقبت فوری پزشکی است.

غرغر شکم

صدای غرغر شکم ناشی از در هم آمیخته شدن، محتویات مایع و گاز داخل روده، به علت انقباضات شدید روده ایجاد می شود. این حالت معمولاً ناشی از اضطراب، گرسنگی و یا ترس ناگهانی ایجاد می شود و در سندروم روده تحریک پذیر شایع تر است. همچنین صدای غرغر شکم ممکن است، ناشی از بیماری های روده نظیر کرون و یا انسداد روده ایجاد شود، که در این مورد علائم دیگری مخصوص به این بیماری ها نیز وجود خواهند داشت.

درمان نفخ شکم

نفخ معمولاً یک مشکل جدی نیست. در بیشتر موارد، با تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی می‌توان این بیماری‌ها را درمان کردريال پیش از معرفی درمان های خانگی نفخ شکم به معرفی قرص برای رفع صدای شکم می پردازیم :

قرص برای رفع صدای شکم

دو قرص معروف و کاربردی برای درمان این بیماری عبارتند از :

• قرص دایمتیکون (Dimethicone) : این قرص یکی از انواع داروهای ضد نفخ است. این دارو به موادی که در روده هستند، متصل شده و به درمان این شرایط و رفع سردرد و تهو ناشی از آن کمک می‌کند. این قرص را باید بلافاصله بعد از غذا و هر ۸ ساعت مصرف کرد. این دارو با کنترل کشش سطحی حباب های گاز در روده به درمان صدای شکم کمک می‌کند.
• قطره كارمینت(Carmint) : این داروی گیاهی از ترکیب نعنا، بادرنجبویه و گشنیز تولید میشود. ترکیب این سه گیاه قدرت می تواند به درمان نفخ در کمتر از ۱۵ دقیقه کمک ویژه ای نماید. برای بزرگسالان ۵۰ قطره از این دارو را در یک لیوان آب حل کرده و میل کنید. یکی از کاربرد های این دارو درمان نفخ و دل درد قاعدگی است.
• شربت آدی ژل اس : این دارو که بیشتر با نام آلومینیوم MGS شناخته میشود. از داروهای ضد نفخی است که برای درمان سوزش و ترش کردن معده به کار می رود.

رژیم غذایی و گوارش

برای درمان، لازم است در مرحله اول فرد مصرف غذاهای نفاخ نظیر حبوبات را کاهش دهد. برخی از افراد با مصرف زغال چوب فعال شده یا داروهایی که حاوی سایمتیکون هستند، احساس بهبودی می کنند.

باید سعی کنید از خوردن غذاهای پر کربوهیدرات غیر قابل جذب پرهیز کنید. از برخی غذاهای فرآوری شده نیز باید اجتناب شود زیرا می توانند حاوی موادی باشند که باعث ایجاد نفخ می شوند، از جمله:

• هر غذای حاوی شیرین کننده های مصنوعی
• شیرینی های بدون قند یا آدامس
• نوشابه های گازدار

با این حال، همچنان مهم است که از یک رژیم غذایی متعادل سالم ، شامل حداقل ۵ وعده میوه و سبزیجات در روز استفاده کنید. غذاهای حاوی کربوهیدرات را انتخاب کنید که به راحتی هضم شوند. این شامل:

• سیب زمینیها
• برنج
• کاهو
• موز
• انگور
• مرکبات، مانند پرتقال
• ماست

مهم است که توجه داشته باشید که واکنش افراد به غذاهای خاص متفاوت است، بنابراین برخی از غذاهای ذکر شده در بالا ممکن است همچنان باعث نفخ شوند. 

همچنین ممکن است خوردن ۶ وعده غذایی کوچک در روز به جای ۳ وعده غذایی بزرگ مفید باشد. وعده های غذایی کوچکتر راحت تر هضم می شوند و ممکن است گاز کمتری تولید کنند.

بلعیدن هوا

هنگام غذا خوردن، مطمئن شوید که غذا را به آرامی می جوید تا میزان هوایی که می بلعید کاهش یابد. این به هضم غذا نیز کمک می کند. از جویدن آدامس خودداری کنید، زیرا باعث می شود هوای بیشتری از حد معمول ببلعید.

همچنین اگر سیگار می کشید، باید سیگار را ترک کنید. استعمال دخانیات می تواند باعث شود هوای بیشتری نسبت به حد معمول ببلعید و دود تنباکو می تواند دستگاه گوارش شما را تحریک کند. 

ورزش

ورزش زیاد می تواند به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و روده شما کمک کند. همچنین نشان داده شده است که به نفخ و عبور گاز کمک می کند.

قرص زغال سنگ

قرص زغال چوب نوعی دارویی است که بدون نسخه در دسترس است. زغال چوب گاز را در دستگاه گوارش جذب می کند که به کاهش علائم کمک می کند.

اگر در حال حاضر از داروهای دیگری استفاده می کنید، قرص زغال ممکن است برای شما مناسب نباشد. این به این دلیل است که زغال چوب ممکن است دارو را جذب کند و اثر آن را کاهش دهد. اگر داروی دیگری مصرف می کنید، قبل از مصرف قرص زغال چوب از پزشک عمومی یا داروساز خود مشورت بگیرید.

مکمل های غذایی

آلفا گالاکتوزیداز یک مکمل غذایی است که ممکن است به بهبود هضم کربوهیدرات ها و کاهش علائم نفخ کمک کند. این در محصولی به نام Beano یافت می شود که نشان داده شده است که در کاهش نفخ شکم تأثیر دارد و در برخی داروسازها و فروشگاه های مواد غذایی سالم موجود است.

پروبیوتیک ها همچنین ممکن است در درمان نفخ شکم مفید باشند. پروبیوتیک ها یک مکمل غذایی هستند که معمولا به صورت مایع یا کپسول فروخته می شوند و رشد “باکتری های مفید ” را در سیستم گوارش افزایش می دهند.

“باکتری های مفید باید به هضم غذا کمک کنند و علائم نفخ را کاهش دهند، به ویژه در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر (IBS) . ماست های پروبیوتیک نیز ممکن است مفید باشند، اما از مصرف شیرین کننده های مصنوعی یا فیبر اضافه شده خودداری کنید.

نعناع و زنجبیل

 مصرف این قرص می‌تواند در رفع سوء هاضمه موثر باشد. این قرص با آرام کردن ماهیچه های روده موجب حرکات موثر تر گاز و مدفوع در روده ها می شود. افرادی که سوزش سردل دارند، نباید از این قرص استفاده کنند.

شواهدی وجود دارد که نشان می دهد نوشیدن چای نعناع می تواند به بهبود علائم نفخ کمک کند. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد مقادیر کم زنجبیل می‌تواند به هضم غذا یا رفع ناراحتی معده کمک کند، که ممکن است باعث نفخ شود. با این حال، زنان باردار باید قبل از مصرف زنجبیل با پزشک خود مشورت کنند.

ماساژ شکم

ماساژ شکم  و روده می تواند به بهبود حرکات روده کمک نماید. برای ماساژ مراحل زیر را دنبال کنید.

• دست‌ را بالای استخوان خاصره سمت راست قرار دهید.
• با فشار کم حرکات دایره ای را ایجاد کنید و طرف راست قفسه سینه ناحیه شکمی حرکت کنید.
• ماساژ باید از ناحیه بالای شکمی شروع و به سمت چپ قفسه سینه ختم شود.
• در آخر به سمت پایین و به طرف استخوان خاصره چپ حرکت کنید.
• در صورت احساس درد حرکات را متوقف نمایید.

 عوارض

درد و ناراحتی مداوم، خجالت اجتماعی و استرس از عوارض اصلی نفخ است. دیگر عوارض عبارتند از :

• مقادیر اضافی گاز انباشته می شود.
• نفخ شکم اغلب رخ می دهد.
• علائم شروع به شدیدتر شدن می کنند.
• بوی بدی به طور مداوم وجود دارد.
• علائم اضافی نشان دهنده یک وضعیت احتمالی گوارشی است.
• دردهای تیز و کوبنده یا گرفتگی در شکم ایجاد می شود و جای دردها تغییر می کند.
• احساس نفخ یا احساس گره در شکم وجود دارد.
• نفخ شدید و مداوم می تواند نشانه یک بیماری زمینه ای مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS) باشد.

تشخیص

پزشک می‌تواند به کشف علت اصلی نفخ کمک کند و راه‌هایی را برای تسکین علائم پیشنهاد کند.

پزشک در مورد تاریخچه پزشکی و عادات غذایی می پرسد و یک معاینه فیزیکی برای تعیین اینکه آیا اتساع در شکم وجود دارد یا خیر انجام می دهند. آنها ممکن است با ضربه زدن به شکم و گوش دادن به صدای توخالی گاز را بررسی کنند.

آنها ممکن است در مورد حرکات روده بپرسند که آیا هنگام دفع مدفوع فشاری وجود دارد یا خیر، آیا بعد از غذا درد شکمی وجود دارد یا نه، و اینکه نفخ چقدر طول کشیده است.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟

هیچ دستورالعمل پزشکی برای تعیین حجم طبیعی نفخ وجود ندارد. احتمالاً شما بهترین فردی برای ارزیابی علائم خود هستید. اگر نفخ معده دردسرساز است، به عنوان مثال، اگر مکرراً گاز بدبو دفع می‌کنید، به پزشک عمومی مراجعه کنید.

همچنین در صورت مشاهده علائم  زیر فوراً با پزشک مشورت کنید :

• درد و نفخ مداوم شکم
• دوره های مکرر اسهال یا  یبوست
• کاهش وزن غیر قابل توضیح
• بی اختیاری روده 
• خون در مدفوع 
• علائم عفونت، مانند درجه حرارت بالا، استفراغ، لرز، درد مفاصل و درد عضلانی

پیشگیری

برای پیشگیری از نفخ نکات زیر را رعایت کنید : 

• فعالیت فیزیکی می تواند به نظم دادن به حرکات روده و نیز خروج گاز اضافی از بدن کمک نماید.
• برخی از حرکات یوگا عضلات روده را به گونه ای تنظیم می کند که گاز اضافی از روده خارج شده و نفخ شکم کاهش یابد.
• تقسیم غذا به وعده های کوچک تر
• از نوشیدنی های گازدار و آبجو خودداری کنید. گاز دی اکسید کربن آزاد می کنند.
• از آدامس و آب نبات سفت صرف نظر کنید. …

منابع :

https://www.medicalnewstoday.com/articles/7622

https://www.nhsinform.scot/illnesses-and-conditions/stomach-liver-and-gastrointestinal-tract/flatulence

سوالات متداول نفخ