کولونوسکوپی چیست؟ کولونوسکوپی روده زنان و مردان چگونه انجام می شود؟

در این صفحه قصد داریم به بررسی آزمایش کولونوسکوپی، نحوه انجام و مراقبت های قبل و بعد از آن بپردازیم:

آزمایش کولونوسکوپی زنان و مردان جهت بررسی مشکلات دستگاه گوارشی و اختلالات روده و مقعد کاربرد دارد. این آزمایش سرپایی و تحت بیحسی موضعی انجام می‌شود. از این آزمایش جهت تشخیص و درمان انواع بیماری ها استفاده می‌شود.

کولونوسکوپی چیست؟

کولونوسکوپی زنان و مردان روشی برای معاینه ی دقیق بخش انتهای روده ها (کولون و رکتوم) و بررسی روده از نظر ناهنجاری ها است. با استفاده از این روش میتوان جداره ی روده ها را به طور کامل و با دقت بالایی بررسی نمود.

برای انجام این آزمایش، یک لوله انعطاف پذیر، باریک و نرم به نام کولونوسکوپ از طریق مقعد وارد بخش انتهایی روده بزرگ یا همان رکتوم میشود. این لوله دارای نور و دوربین است و تصاویری را به مانیتور پزشک ارسال میکند تا بتواند داخل روده را از نظر هر نوع اختلالی به طور کامل بررسی نماید.

این آزمایش به جهت تشخیص و درمان بیماری ها انجام میشود. زیرا کولونوسکوپی روده علاوه بر دوربین، دارای تجهیزاتی است که می تواند از روده نمونه برداری و یا حتی پولیپ های روده را از بین ببرد.

قطر لوله کولونوسکوپی روده به اندازه یک انگشت و طول آن حدود ۲۰ سانت است.

اگر مشکلاتی از قبیل پولیپ روده، وجود خون در مدفوع ، سرطان روده و انواع تغییرات اجابت مزاج وجود دارد، می توان به وسیله ی کولونوسکوپی به راحتی تشخیص داد و درمان سریع آن را آغاز نمود.

هدف از انجام کولونوسکوپی روده

پزشک ممکن است کولونوسکوپی را برای موارد زیر توصیه کند:

• علائم و نشانه های روده را بررسی کند. کولونوسکوپی می تواند به پزشک کمک کند تا علل احتمالی درد شکم، خونریزی مقعدی، یبوست مزمن، اسهال مزمن و سایر مشکلات روده را بررسی کند.
• غربالگری سرطان روده بزرگ، اگر سن شما ۵۰ سال یا بیشتر است و در معرض ​​خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ باشید. اگر به غیر از سن هیچ یک از فاکتور خطر سرطان روده بزرگ نداشته باشید، ممکن است پزشک کولونوسکوپی را هر ۱۰ سال یا گاهی زودتر برای غربالگری سرطان روده بزرگ توصیه کند.
• به دنبال پولیپ بیشتر باشید. اگر قبلا پولیپ داشته اید، پزشک ممکن است کولونوسکوپی بعدی را برای جستجو و برداشتن پولیپ ها توصیه کند. این کار برای کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ انجام می شود.

کولونوسکوپی می تواند پولیپ های کوچکتر از یک میلی متر را حذف کند.  هنگامی که پولیپ ها برداشته می شوند، می توان آنها را با کمک میکروسکوپ بررسی کرد تا مشخص شود که آیا آنها پیش سرطانی هستند یا خیر.  ممکن است ۱۵ سال یا حتی بیشتر طول بکشد تا پولیپ به سرطان تبدیل شود.

به نقل از wikipedia.org

چه افرادی نیاز به کولونوسکوپی دارند؟

با ماشینی شدن جوامع امروزی، کاهش تحرک و رژیم های غذایی چرب و ناسالم و عاری از فیبر متاسفانه آمار انواع بیماری های گوارشی از جمله سرطان روده به شدت افزایش پیدا کرده است و از آنجایی که افراد سالخورده در برابر چنین بیماری هایی به مراتب آسیب پذیر ترند توصیه می شود نسبت به انجام کولونوسکوپی در دوره های ۱۰ ساله اقدام کنند.

انجام کولونوسکوپی برای افراد زیر توصیه می شود:

• افرادی که در سال های پس از ۵۰ زندگی خود به سر می برند.
• افرادی که در خانواده ی درجه ۱ آنها سابقه ای از بیماری های گوارشی، بیماری های التهابی روده، پولیپ روده و سرطان روده وجود دارد.
• افرادی که متوجه تغییرات اجابت مزاج خود به صورت دوره ای و متناوب شده اند. مانند وجود اسهال و یبوست های مکرر و مزمن که قبلا وجود نداشته است و به درمان هم پاسخ نمی دهند.
• بررسی علت بیماری بواسیر و شقاق
• افرادی که همراه با مدفوع خود خون مشاهده می کنند.
• افرادی که مشکوک به علائم سرطان روده بزرگ هستند.
• افرادی که علائم بیماری های التهابی روده در آنها مشاهده می شود.
• افرادی که با کاهش وزن ناگهانی روبرو شده اند.
• افرادی که باید از بافت کولون آنها بیوپسی گرفته شود.
• افرادی که به پولیپ روده مبتلا شده اند، با کمک آندوسکوپی می توان پولیپ ها را تشخیص داد و از روده خارج کرد.

علائمی که نشان می دهد باید کولونوسکوپی انجام دهید :

• خونریزی از رکتوم.
• تغییر در عادات روده از جمله مدفوع شل (اسهال) یبوست یا باریکتر از مدفوع معمولی.
• درد شکم.
• احساس می کنید روده شما به طور کامل تخلیه نمی شود.
• درد یا گرفتگی معده، نفخ.
• کاهش وزن ناگهانی.

برای انجام کولونوسکوپی به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

بیماران باید در مرحله اولیه جهت تشخیص اولیه بیماری به پزشک عمومی یا متخصص داخلی مراجعه کنند. در مرحله ی بعد و در صورت لزوم متخصص داخلی بیمار به متخصص گوارش و یا متخصص آندوسکوپی ارجاع میدهد.

آمادگی قبل از کولونوسکوپی

برای انجام کولونوسکوپی قبل از هر چیزی باید روده ها به طور کامل خالی و تمیز باشد تا بتوان تصاویر مورد نیاز را به طور دقیق تهیه کرد. به همین منظور باید ۲ روز قبل از انجام کولونوسکوپی، رژیم غذایی سرشار از مایعات را آغاز نمایید تا روده های شما به طور طبیعی و کامل خالی شود. البته می توانید از پودرهایی که به این منظور وجود دارند یا از روغن کرچک هم برای تمیز کردن روده های خود استفاده کنید.

اگر روده ی شما به طور کامل تخلیه نشد، می توانید از شیاف و ملینهای قوی هم استفاده کنید تا تمامی محتویات داخل آن به طور کامل تخلیه شود. در نظر داشته باشید بهتر است که روند آماده سازی روده های خود را برای انجام کولونوسکوپی تحت نظر پزشک انجام دهید. زیرا اگر ذره ای مدفوع در روده های شما وجود داشته باشد، تصاویر کولونوسکوپی وضوح لازم را نخواهند داشت و شما باید مجددا کولونوسکوپی را تکرار نمایید.

اگر از داروهای رقیق کننده ی خون مانند آسپرین، مکمل های غذایی حاوی آهن، داروهای یا داروی دیابت استفاده می کنید، حتما قبل از انجام کولونوسکوپی به پزشک خود اطلاع دهید. زیرا می تواند برای شما دردسر ساز باشد و منجر به خونریزی گردد. پزشک معمولاً از بیمار میخواهد مصرف داروهای دقیق کننده خون را از ۷ الی ۱۴ روز قبل متوقف نماید.

اگر هر یک ار شرایط زیر را دارید، قبل از کولونوسکوپی پزشک را در جریان قرار دهید:

• باردار هستید.
• اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده میکنید.
• اگر نسبت به داروهای بیحسی حساسیت دارید.
• انجام پرتونگاری یا تنقیه با باریم، ظرف ۴ روز گذشته

کولونوسکوپی چگونه انجام میشود؟

مراحل آزمایش کولونوسکوپی به این شرح است:

• بیمار باید لباس مخصوص این آزمایش را با لباسهای خود جایگزین نماید.
• بیمار باید به سمت پهلوی چپ روی تخت مخصوص دراز بکشد و زانو های خود را به سمت شکم به داخل ببرد.
• قبل از آغاز انجام کولونوسکوپی تزریق مایعات وریدی ( سرم ) و داروهای آرام بخش انجام می شود تا بیمار در شرایط آرام تری قرار داشته باشید. میزان نبض، فشار خون و تنفس توسط دستگاه به طور مرتب چک می شود.
• در این مرحله توسط وسیله ای به نام اسکوپ مقداری هوا وارد روده ها میشود، این کار به مشاهده دقیق تر روده ها کمک میکند. ممکن است بعد از این مرحله در شکم احساس فشار و یا نیاز به اجابت مزاج داشته باشید.
• در این مرحله دستگاه کولونوسکوپ وارد مقعد میشود. این دستگاه یک لوله ی بسیار باریک و فوق العاده انعطاف پذیر ساخته شده است که در قسمت سر آن دوربینی بسیار کوچک قرار گرفته است و می تواند تصاویری بسیار دقیق و واضح همانند میکروسکوپ به ما ارائه دهد. این لوله بیش از ⅕ سانتی متر طول دارد و به راحتی می تواند در روده حرکت کند و تصاویر را به طور همزمان بر روی مانیتور دستگاه نشان دهد.
• در صورت لزوم، پزشک با وسیله ای مخصوص از روده یا پولیپ ها نمونه برداری میکند.
• تمامی این مراحل در طی ۲۰ الی ۴۰ دقیقه طول میکشد.

مراقبت های بعد از کولونوسکوپی

بعد از انجام این آزمایش نکات زیر را رعایت نمایید:

• پس از انجام کولونوسکوپی شما ۱ الی ۲ ساعت باید تحت نظر پزشک باشید تا تاثیر داروها به طور کامل از بین برود و هوشیاری شما به وضعیت عادی و طبیعی خود باز گردد.
• بهتر است بعد از انجام آزمایش از رانندگی پرهیز کرده و به منزل بازگشته و استراحت کنید.
• اگر پزشک پولیپ ها را از بین برده و یا نمونه برداری انجام شده باشد، ممکن است خونریزی مقعدی اندکی وجود داشته باشد.
•  نفخ و یا تهوع بعد از انجام آزمایش طبیعی است. برای رفع این مشکلات پیاده روی توصیه میشود.
• در صورتی که طی کولونوسکوپی شما پزشک اقدام به نمونه گیری یا برداشتن پولیپ های روده ی شما نموده است باید تا چندین روز رژیم غذایی خاصی را تحت نظر پزشک آغاز کنید و فعالیت های خود را کمی محدود تر نمایید.

عوارض کولونوسکوپی

این آزمایش خطرات خاصی را ندارد، و به ندرت می تواند باعث مشکل خاصی شود. اما در برخی موارد بیماران بعد از انجام کولونوسکوپی ممکن است، دچار مشکلات زیر شوند :

• واکنش بدن به داروی بی حسی
• خونریزی از بخشی از روده که نمونه برداری بر روی آن انجام شده است.
• به ندرت، سوراخ شدن دیواره روده بزرگ ( راست روده)
• سرگیجه
• استفراغ
• تب
• باد کردن و سفت شدن شکم

نتایج آزمایش

بعد از انجام کولونوسکوپی و بعد از بررسی های دقیق و آزمایش نمونه ها پزشک نتیجه را اعلام میکند.

• نتیجه منفی : در این صورت یعنی مشکلی وجود ندارد. در این حالت معمولاً به بیمار توصیه میشود، چند سال بعد مجدداً برای بررسی مراجعه کند.
• نتیجه مثبت : کولونوسکوپی مثبت یعنی پولیپ یا بافت غیر عادی در روده وجود دارد که نیاز به بررسی های دقیق پزشکی دارد. اغلب پولیپ ها غیر سرطانی هستند و مشکل جدی را ایجاد نمی کنند. اما برخی از پولیپ ها بافت های پیش سرطانی هستند! اگر پولیپ غیر سرطانی باشد، هر ۵ سال یکبار و اگر سرطانی باشد باید هر ۳ الی ۶ ماه آزمایش را تکرار کنید.

کولونوسکوپی و تشخیص سرطان روده

زندگی ماشینی امروزی شرایطی را به وجود آورده است که باعث گردیده سرطان روده یکی از شایع ترین و کشنده ترین نوع سرطان در جهان باشد. سرطان روده بزرگ که با نام کانسر کولون هم شناخته هم می شود به طور سالیانه چیزی در حدود ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در جهان را درگیر خود می کند که متاسفانه بیش از نیمی از این موارد به علت پیشرفت سرطان منجر به مرگ می گردد.

سرطان روده کشنده و مرگبار است ولی در صورتی که در مراحل اولیه و ابتدایی بتوان آن را تشخیص داد تا حد زیادی قابل کنترل و درمان است و می توان از پیشرفت آن جلوگیری نمود. یکی از بهترین روش ها برای تشخیص سرطان روده استفاده از روش کولونوسکوپی است که می تواند تصاویر دقیقی از وضعیت روده ها به ما ارائه دهد و در صورت وجود کوچکترین مشکلی مبنی بر وجود بافت های سرطانی در روده، میتوان سریعا اقدامات درمانی لازم را آغاز نمود.

سوالات رایج