فتق و انواع آن،دلایل ایجاد و روش های درمان

فتق نوعی از بیماری های شکمی است که در اثر تضعیف لایه های درونی عضلات این ناحیه یا همان شکم، جداره شکم یا دیافراگم پاره یا کشیده می شود. به شکل ساده تری می توان گفت فتق به معنی تغییر محل ارگانهای بدن به سایر حفره ها یا بافت های مجاور آن است. به طور مثال قلب و ریه در قفسه سینه، کبد و روده در ناحیه شکم قرار دارند،

اگر به علت اختلاف فشار احشاء شکمی به داخل قفسه سینه راه پیدا کنند، فتق روی میدهد.فتق مغبنی شایع ترین نوع فتق است که موجب بیرون زدگی احشاء شکم به خصوص روده باریک می شود. این بیماری شایع ترین نوع فتق در بین مردان است.

انواع فتق بر اساس محل

انواع فتق عبارت است از :

• فتق مغبنی ( متداول‌ ترین نوع این بیماری است و منظور فتق بالای کشاله ران است.)
• فتق شکافی (ایجاد فتق در محل جراحی ‌های پیشین)
• فتق نافی(اطراف ناحیه ناف )
• فتق رانی‌ (ایجاد فتق در قسمت بالای کشاله ران که در زنان شایعتر از مردان است)
• فتق بیضه یا ورم بیضه
• فتق اپیگاستریک (فتق در پایین جناق سینه تا بالای ناف)
• فتق دیافراگم یا هیاتال (که در آن‌ احشأ شکمی میتوانند از راه دیافراگم به درون قفس سینه راه یابند.)

دلیل ایجاد فتق

فتق در اثر وارد آمدن فشار به ناحیه شکم ایجاد می شود، عواملی مانند افزایش سن، جراحی، ضعف های مادرزادی و …می تواند موجب تضعیف عضلات گردد و باعث ایجاد فتق شود، از علل دیگر فتق می توانیم به این موارد اشاره کنیم :

• حمل و جابه جایی اشیاء سنگین
• سرفه مداوم و ابتلا به آسم
• مشکلات اجابت مزاج
• نارس به دنیا آمدن کودک
• وراثت

علائم و نشانه ها

از علائم و نشانه های فتق می توانیم به این موارد اشاره کنیم :

• درد کشاله های ران
• احساس درد همزمان با بلند کردن اجسام سنگین یا خم شدن به جلو
• احساس فشار و درد در ناحیه شکم یا کشاله ران
• درد ‌به مدت طولانی‌ همراه با سوزش
• التهاب صفاق و روده
• نامنظم شدن دفع
• یبوست و اسهال
• خون در مدفوع
• تهوع ،استفراغ و ضعف عمومی‌ و سرگیجه

معاینه و تشخیص

برای تشخیص این بیماری ابتدا پزشک بدن بیماری را معاینه می نماید، برای تشخیص نیاز به اعمال فشار به شکم از طریق زور زدن یا سرفه کردن است در این حالت پزشک می تواند با راحتی کیسه های بیرون زده را تشخیص دهد. اگر فتق از نوع دیافراگم یا درونی باشد، از طریق معاینه قابل مشاهده نخواهد بود، به همین منظور می توان از گاستروسکپی، آندوسکوپی معده و سونوگرافی استفاده می شود. به وسیله آنها میتوان نوع فتق و محل دقیق ایجاد آن را یافت.

درمان فتق

در گذشته برای درمان فتق از روش های دیگری استفاده می شد اما در حال حاضر تنها راهکار موثر درمان فتق از طریق درمان جراحی است،این جراحی بسیار ساده است و حتی نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد. در صورت عدم نیاز به جراحی به بیماران توصیه می شود از اعمال فشار به شکم خودداری کرده و از فتق بند استفاده نمایند.

جراحی

روش های جراحی بسته به عواملی مانند سن بیمار، نوع فتق،شرایط عمومی، سلامت بیمار و … تعیین می شود. که شامل دو روش جراحی باز و استفاده از لاپاراسکوپی است :

جراحی باز

برای انجام جراحی باز یک برش چند سانتی بر روی شکم در ناحیه ایجاد فتق صورت می گیرد به گونه ای که جراح بتواند به نواحی داخلی دسترسی داشته باشد. طی این روش جراح فتق را به محل اولیه خود باز می گرداند و سپس سطح شکم بخیه زده می شود. این روش اغلب برای بیماران جوان و فتق های کوچک کاربرد دارد. این روش با بیهوشی کامل با بی حسی موضعی انجام می شود. با استفاده از این روش احتمال عود یا بروز مجدد بیماری بسیار زیاد است به طور مثال بیمار درد و خونریزی بیشتری را تجربه می کند.
جراحی به روش لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی

تکنیک درون بینی شکم است که توسط ایجاد چند برش کوچک (چند سانتی) بر روی پوست نواحی اطراف فتق صورت می گیرد. جراحی از طریق روش لاپاراسکوپی می تواند به راحتی فتق ایجاد شده را ترمیم نماید. با استفاده از این روش احتمال ابتلا به انواع عفونتها، خونریزی مداوم و درد های مزمن کاهش می یابد. اما انجام لاپاراسکوپی می تواند ریسک آسیب به سایر نواحی بدن را افزایش دهد و نیاز است که این عمل تنها توسط پزشکی متخصص و مجرب صورت گیرد که حداقل در طول سال ۲۰۰ عمل توسط روش لاپاراسکوپی انجام داده باشد. اگر فتق دو طرفه باشد، ترجیحاً بهتر است از روش لاپاراسکوپ به جراحی استفاده شود. زیرا در این روش می توان همزمان و بدون نیاز به باز کردن شکم عمل ترمیم فتق را انجام داد. همچنین این روش مناسب فتق هایی است که مرتباً تکرار می شوند. این روش جراحی توسط بیهوشی کامل انجام می گیرد.

بعد از عمل جراحی تا ۲۴ الی ۴۸ ساعت لازم است برای دوش گرفتن اقدام نمایید و بعد از آن نیازی به بانداژ کردن مجدد نیست و استفاده از صابون و شوینده ها نیز تاثیری در ترمیم زخم ندارد. چند روز بعد از انجام عمل جراحی می توانید به محل کار خود بازگردید، این زمان در صورت عمل جراحی به روش لاپاراسکوپی کوتاه تر است، انجام فعالیت های سبک مانند پیاده روی نیز توصیه می شود ولی از حمل و جابه جایی اشیاء سنگین پرهیز نمایید.

جلوگیری از بازگشت فتق

جهت پیشگیری از بروز مجدد این بیماری لازم است ناحیه ای که عمل شده است توسط مش یا توری کوچک پلاستیکی بسته شود. این روش نه تنها به منظور پیشگیری از عود مجدد کاربرد دارد بلکه می تواند ترمیم بخیه ها را تسریع نماید.