اسفنکتروتومی شقاق یا فیشر مقعدی چیست؟

اسفنکتروتومی یکی از روشهای جراحی و درمانی بیماری شقاق است. بیماری شقاق نوعی عارضه مقعدی است که با نام فیشر نیز شناخته می شود. این عارضه موجب می شود، زخمی عمیق در کانال مقعد پدید آید و حتی تا عضله مقعدی نیز امتداد داشته باشد. شقاق باعث ایجاد درد شدید مقعد، خونریزی، احساس سوزش و خارش می شود. علت بروز این عارضه وارد آمدن فشار به مقعد و افزایش فشار وارده در عضله اسفنکتر مقعدی است.

برای درمان شقاق ابتدا درمان خانگی فیشر و دارو توصیه میشود، در صورت عدم نتیجه گیری بعد از دو هفته، باید از روشهای جراحی استفاده کرد. همچنین در مواردی که علت اصلی بروز بیماری فشار وارده در عضله اسفنکتر است، درمان می بایست با روشهای جراحی مانند اسفنکتروتومی انجام پذیرد.

اسفنکتروتومی داخلی جانبی عملی برای درمان شقاق مقعدی است، شقاق پارگی در دهانه مقعد است، که می تواند باعث درد، خارش و خونریزی شود.

مطالعه کنید : درمان شقاق مقعد با لیزر در ۳۰ دقیقه بدون درد و خونریزی

عمل اسفنکتروتومی چیست؟

این روش جراحی شامل برداشت قسمتی از بافت عضله با هدف کاهش فشار وارده در این عضله و نیز رفع اسپاسم است. در اسفنکتروتومی هدف برطرف کردن علت اصلی بروز بیماری است که در طی آن قسمتی از بافت عضله اسفنکتر مقعدی جدا می شود تا با کاهش فشار، گردش خون در این ناحیه افزایش یابد و موجب تسریع در روند درمان گردد.

در ابتدا اسفنکتروتومی در خط وسط پشتی مقعد در محل شکاف شقاق انجام می گرفت. اما به سبب عدم موفقیت در درمان محل ایجاد شکاف به سمت راست یا چپ دیواره‌ی کانال مقعد (بسته به راحتی دست جراح) تغییر یافت. به همین سبب به عمل جراحی اسفنکتروتومی، اسفنکتروتومی داخلی جانبی مقعد نیز می گویند.

این روش جراحی ممکن است در بیمارستان و یا مطب پزشک انجام شود، ولی معمولاً درمانی سرپایی است. به علاوه این روش جراحی ممکن است، تحت بیهوشی و یا بیحسی انجام شود. معمولاً بیماران پس از انجام این روش جراحی درد اندکی را تجربه می کنند و امکان خونریزی نیز وجود دارد. اما درد ناشی از اسپاسم عضله که موجب شقاق شده به سرعت پس از عمل رفع می شود. خود جراحی معمولا کمتر از ۳۰ دقیقه طول می کشد.

میزان موفقیت جراحی اسفنکتروتومی بالا بوده و احتمال عود مجدد پس از آن بسیار کم است، از همین روی این روش یکی از بهترین روش های درمان شقاق به شمار می رود. این عمل جراحی به دو روش باز و بسته انجام می شود، که در ادامه به تشریح بیشتر آن می پردازیم:

برای آشنایی با سایر روشهای جراحی و عوارض و مزایای هریک صفحه عمل شقاق را مطالعه کنید .

جراحی اسفنکتروتومی بسته

در این روش که ممکن است تحت بیهوشی و یا بیحسی انجام شود، شکافی در عضله مقعدی ایجاد می کنند و از این شکاف عضله اسفنکتر را بیرون می کشند. سپس قسمتی از این عضله را جدا می کنند تا فشار وارده در عضله کاهش یابد. در مرحله آخر زخم بخیه زده می شود.

برش ایجاد شده بسیار کوچک است و عمل جراحی به صورت سرپایی انجام می شود، در نتیجه بیمار می تواند پس از جراحی به زندگی روزمره خود بازگردد.

جراحی اسفنکتروتومی باز

در این روش جراح متخصص شقاق یک برش نیم الی یک سانتیمتری در مقعد ایجاد کرده و همانند روش قبلی قسمتی از عضله اسفنکتر را از آن بیرون کشیده و جدا می کند. با این تفاوت که بسته به شرایط بیمار ممکن است شکاف باز رها شده و یا بخیه زده شود. این روش نیز سرپایی انجام شده و درد و خونریزی خفیفی دارد. همچنین این روش عوارض به خصوصی نداشته و احتمال عود کمی دارد.

بیشتر بخوانید : هزینه جراحی شقاق

خطرات و عوارض

اسفنکتروتومی مانند هر جراحی دیگری خطرات و عوارض خود را دارد و می‌تواند آسیب‌های مختلفی را در پی داشته باشد. از جمله مشکلاتی که این جراحی ایجاد می‌کند، می‌‍توانیم به این موارد اشاره کنیم :

• بی اختیاری : بیشتر بیماران بعد از انجام این جراحی دچار بی اختیاری در کنترل گاز و نشت مدفوع می‌شوند، البته معمولاً موقتی است و بعد از گذشته ۲ الی ۳ هفته برطرف میشود.
• خونریزی : بعضی از بیماران بعد از این جراحی دچار خونریزی می‌شوند، در این موارد لازم است سریعا با پزشک مشورت کرده و مقعد بخیه زده شود.
• آبسه : اگر مقعد عفونت کند؛ ممکن است بیمار دچار آبسه مقعدد یا آبسه پری آنال شود.

همچنین مشکلات زیر نیز می تواند برای بیماران پدید آید :

• اختلال در دفع مدفوع
• درد
• طولانی بودن دوره نقاهت و بهبودی
• نیاز به مراقبت بعد از عمل و تعویض پانسمان

به دلیل عوارض متعدد امروزه روش نوین لیزر شقاق ، جایگزین اسفنکتروتومی شده است. لیزر سرپایی، بدون و درد و خونریزی و بدون اینکه عوارضی ایجاد کند و یا زخم و مراقبتی نیاز باشد، برای همیشه این بیماری را درمان می‌کند.

مراقبت های قبل از عمل

این جراحی جزئی است و معمولاً نیاز به مراقبت های خاصی قبل از عمل نیست. از انجایی که برای این عمل باید بیمار بیهوش شود، باید حداقل از ۱۰ ساعت قبل از عمل ناشتا باشد، برخی پزشکان قبل از جراحی مصرف داروهای انتی بیوتیک را تجویز کند.

همچنین اگر بیمار از داروهایی رقیق کننده خون استفاده میکند، باید چند روز قبل و بعد از عمل مصرف دارو را مطاب دستور پزشک قطع کند. در صورتی که نسبت به داروهای بیهوشی یا سایر داروهای حساسیت دارید، با پزشک مشورت کنید.

مراقبت های بعد از جراحی

بسیاری از بیماران در ۲ یا ۳ روز اول پس از جراحی احساس درد می کنند. برخی از آنها مقدار کمی خونریزی و ترشح از مقعد دارند، که طبیعی است. پس از اسفنکتروتومی داخلی جانبی، نشستن در وان آب گرم برای شل شدن عضله مقعد و مصرف فیبر برای به حداقل رساندن یبوست و کاهش فشار در حین حرکات روده توصیه می‌شود. تقریباً ۶ هفته طول می کشد تا مقعد به طور کامل بهبود یابد، اما بیماران معمولاً طی ۱ تا ۲ هفته پس از جراحی به فعالیت های عادی خود باز می گردند.

پس از جراحی، اگر تب بالاتر از ۱۰۰٫۴ درجه فارنهایت، لرزش، خونریزی غیرعادی زیاد از مقعد یا ناتوانی در کنترل نفخ یا حرکات روده که بیش از چند هفته ادامه دارد، با جراح خود تماس بگیرید.

منبع : https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2776331